میراث دیجیتالی ایرانی را پاس بداریم!

فضای مجازی یک ویژگی بسیار عمده دارد و آن در دسترس بودن همه اطلاعات است و به مدد همین ویژگی مهم است که بسیاری جذب این فضا می شوند. سایت های مختلفی هستند که بنا به کاربردشان اطلاعات خود را ذخیره می کنند و از آرشیو آنها استفاده های فراونی می توان کرد و حتی تمام قدرت و اعتبار آنها به همین آرشیو غنی است اما در حوزه خبر نیز این آرشیوسازی ها و ذخیره کردن ها وجود دارد؟

همان طور که روزنامه های قدیمی یکی از منابع تحقیق درباره وقایع روزگار گذشته است، آرشیو سایت های خبری و خبرگزاری ها نیز می تواند منبع قابل اعتنایی برای تاریخ نگاری، تحلیل، تحقیق و ... باشد. اما متاسفانه برخی خبرگزاری ها و سایت های خبری با تغییر ظاهر و قالب سایت خود تمام این آرشیوهای خبری را از دست می دهند و دنیای مجازی را خالی از گذشته می کنند.

سایت های خبری به طور کلی عمر ماندگاری ندارند و نمی توان روی این ویژگی ها برای آنها تاکید کرد اما خبرگزاری ها این گونه نیستند و باید آرشیو خود را حفظ کنند. به عنوان مثال حدود چهار سال پیش خبرگزاری برنا که خبرگزاری ویژه جوانان بود با تغییر قالب خود تمام آرشیوش را از دست داد و در بازیابی ثانویه فقط به صورت گزینشی، تعدادی از مطالب پیشین خود را بارگذاری کرد. این اتفاق برای سایت های مرجعی چون همشهری آنلاین نیز افتاده است و در آخرین مورد «جام جم آنلاین» هم با تغییر قالب فعلا آرشیوش در دسترس نیست. خبرگزاری ایسنا نیز چندی پیش قالب خود را تغییر داد ولی در نگاهی کلی هنوز آرشیوش پا برجاست هر چند اگر مانند خبرگزاری برنا به بارگذاری ناکامل دست نزده باشد.

خبرگزاری ایرنا که در این زمینه دچار یک فاجعه شده و با تغییر قالبش دسترسی به آرشیو گذشته اش به کلی از بین رفته است که این برای خبرگزاری رسمی دولت یک خطای بزرگ است. آن هم در شرایطی که این خبرگزاری با قدمتی طولانی ، حداقل پس از ورود به فضای مجازی، می توانست یک منبع غنی خبری باشد که متاسفانه نیست. حتی دسترسی به اخبار اولیه دولت محمود احمدی نژاد نیز در این خبرگزاری ممکن نیست چه رسد به دولت های گذشته.
 
همچنین خبرگزاری مهر نیز قالب سایت خود را تغییر داده و دسترسی به آرشیو آن دچار مشکل شده است به طوری که فعلا امکان دسترسی به قسمتی به نام آرشیو وجود ندارد و از طریق جستجوی واژه نیز تنها به اخبار سال 91 می توان دسترسی پیدا کرد و فعلا خبری از گذشته این خبرگزاری نیست. در حالی حفظ کامل آرشیو و سوابق خبری نکته بسیار مهمی است و باید نسبت به بی توجهی ها به آرشیوسازی اخبار هشدار داد.

شاید برای گردانندگان فنی برخی سایت ها این مورد قابل توجهی به نظر نرسد که در بارگذاری آرشیوهای گذشته یک سایت مرجع آن چنان وسواسی صرف کنند ولی باید به مدیران امروز این سایت ها هشدار داد که آنها در قبال حفظ این آرشیو باید متعهد باشند و نگذارند به صورت رندومی و تصادفی، گذشته خبری کشور در اینترنت قرار گیرد. زیرا همان طور که اشاره شد هر کدام از خبرهای عادی و روزانه امروز، می توانند زمینه ای برای محققین آینده باشند.

حتی بیم این هست که بنا به تغییر مدیران خبرگزاری ها برخورد سلیقه ای نسبت به مقاطع خاص کشور اعمال و حتی برخی اخبار و اطلاعات آن دوره حذف شود که باز هم باید نسبت به این نوع نگاه تحریفی هشدار داد. در بحث تاریخ نگاری خبری و یا حتی استناد به صحبت های گذشته سیاسیون، تحلیل و مقایسه شرایط مقاطع مختلف و ... بسیاری نویسندگان به این سایت ها رجوع می کنند که با دادن کدهای غلط می توان شاهد ارائه برخی تحلیل های اشتباه در این زمینه بود.
 
در اولویت قرار دادن مساله سرعت که امروزه مورد توجه خبرگزاری ها و سایت ها قرار دارد، نباید باعث شود که از آرشیو خود غافل شوند که در این صورت تبدیل به رسانه های بی ریشه خواهند شد؛ هر چند این روزها، عنوان آرشیو در برخی از سایت ها تزئینی است و عملا نمی توان استفاده ای از آن کرد و این مساله نیز ناشی از بی توجهی برخی به مستندسازی خبرهای گذشته و ارزش این آرشیوها است.

منبع: پارسینه