حل چالش‌های واقعی جامعه؛ ماموریت اصلی نسل جدید پژوهشگاه های دولتی

به گزارش سیتنا، دکتر داوود ادیب، رئیس کانون هماهنگی فاوا در یادداشت ماه شماره 98 ماهنامه نسل چهارم، نوشته است:

امروزه در کشورهای توسعه یافته، پژوهشگاه ها به عنوان یکی از نقش آفرینان اصلی نظام نوآوری، نه تنها رویکرد اصلی خود که همان تحقیق و توسعه می باشد را حفظ نموده اند، بلکه با همکاری مستقیم و غیرمستقیم با سایر نقش آفرینان، به توسعه موتورهای محرک نوآوری و اقتصاد دانش بنیان نیز کمک می‌کنند.
در گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، جدیدترین ماموریت پژوهشگاه ها، حل چالش‌های اجتماعی فعلی در ادامه مأموریت سنتی آنها در حمایت از نوآوری در صنعت و بخش دولتی تعریف شده است. در این راستا ایفای نقش کانون تفکر و همچنین مرجعیت دانشی از ویژگی های نسل جدید پژوهشگاه ها بوده که آن ها را از ساختار سنتی پژوهشگاه ها متمایز می سازد. این مرجعیت می تواند نقش پژوهشگاه ها را در اثرگذاری بر تصمیمات سیاستی و فناورانه تقویت کرده و آنها را به کانون های تفکر تخصصی تبدیل کند.
دانشگاه و پژوهشگاه دو رکن اصلی نظام علمی کشور با مأموریت‌های متفاوت هستند. مأموریت دانشگاه تربیت نیروی متخصص و مأموریت پژوهشگاه، پاسخ‌گویی به سؤالات تخصصی جامعه در حوزه‌ای خاص است، این تفاوت در مأموریت ایجاب می‌کند که پژوهش در پژوهشگاه مأموریت‌گرا و منسجم باشد؛ در ماموریت نسل جدید پژوهشگاه ها یک همخوانی عملکردی با نسل پنجم دانشگاه ها حاصل شده و همین موضوع باعث شده است که در کشورهایی که دانشگاه‌های نسل پنج آنها در مرحله جنینی می باشد، نقش نسل جدید پژوهشگاه ها پررنگ شده و این دو مجموعه توانسته اند به صورت مکمل هم عمل کنند.
پیدایش نسل جدید پژوهشگاه ها و همچنین دانشگاه‌های نسل پنجم در سال های اخیر، یک نیاز جبری برای حرکت تکاملی جامعه و اقتصاد دانش بنیان در کشورهای توسعه یافته بوده و این دو اکوسیستم آن چنان جهت دهی شده‌اند تا در ساختاربندی سازمان‌های نوین هزاره سوم که مقارن با حکمرانی هوش مصنوعی می باشد، به عنوان نقش آفرینان اصلی نظام نوآوری به اهداف توسعه کمک کرده و نقش آفرینی کنند.
 در کشور ما نیز بر اساس یکی از احکام مصوب کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه، مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات مکلف شده‌اند با همکاری سایر دستگاه‌ها ظرف شش ماه از زمان لازم‌الاجرا شدن قانون، برنامه ملّی توسعۀ هوش مصنوعی را تهیه و به تصویب شورای عالی فضای مجازی برسانند؛ در این برنامه، جایگاه ویژه‌ای برای توسعه کاربردهای هوش مصنوعی پیش بینی شده است و به نظر می رسد که پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان پژوهشگاهی در قد و قامت نسل جدید پژوهشگاه ها که پتانسیل های لازم را در این خصوص دارا می‌باشــد، با در اختیار داشتن «مرکز توسعه هوش مصنوعی» و بهره‌مندی از نیروهای نخبه و متخصص، بتواند نقش قابل توجهی در راهبری این فناوری نوین در کشور داشته باشد.
در یک جمع بندی می توان چنین مطرح کرد که در سال های اخیر رویکرد نسل جدید پژوهشگاه ها تغییرات قابل توجهی را در تمامی کشورهای صنعتی، چه در رویکرد و چه در ساختار داشته و یقینا پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز به عنوان یک پژوهشگاه تخصصی، با یک استراتژی به روز می تواند با به اشتراک گذاری منابع آزمایشگاهی و فنی خود با ذینفعان بخش صنعت که همان شرکت های تولیدی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و اقتصاد دیجیتال بوده و دارای ماموریت مشابــه می باشند، با بهره گیری از مدل حکمرانی مشارکتی، در شکل گیـــری سیاست ها و برنامه های تحقیق و توسعه پژوهشگاه با تمرکز بر پژوهش های ماموریت محور کاربردی مورد نیاز صنعت، تجاری سازی دانش و پژوهش، شبکه سازی و  توسعه همکاری با نهادهای بین المللی، به مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در تحقق بخش های مرتبط برنامه هفتم با ماموریت های تعریف شده این بخش از صنعت کمک کنند.

انتهای پیام