بررسی نقش ارتباط مؤثر بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت در تاب‌آوری شبکه

به گزارش سیتنا، مدیرعامل شرکت به‌پرداخت ملت در نشست راهبردها و الزامات اجرایی حفاظت از زنجیره تامین خدمات بانکی، مراکز داده و شبکه ملی پرداخت با تأکید بر اینکه شبکه پرداخت کشور در شرایطی متفاوت از گذشته فعالیت می‌کند، گفت: اولین و مهم‌ترین قدم برای مدیریت وضعیت فعلی این است که بپذیریم دیگر در شرایط عادی نیستیم. تجهیزات ما در بخش‌هایی فرسوده شده، وابستگی بالایی به زیرساخت‌ها داریم و مدل‌های اقتصادی گذشته، دیگر به‌سادگی پاسخ‌گوی هزینه‌ها و الزامات امروز نیست.

دکتر محمدمهدی تقی‌پور با اشاره به تغییر بنیادین شرایط نسبت به سال‌های گذشته افزود: وضعیت امروز نه شبیه ۲۰ سال پیش است و نه حتی ۱۰ سال پیش. ما با یک شرایط کاملاً جدید روبه‌رو هستیم و تا زمانی که این واقعیت را نپذیریم، اساساً امکان برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری مؤثر وجود ندارد.

مدیرعامل به‌پرداخت ملت ادامه داد: پس از پذیرش شرایط است که می‌توان وارد مرحله فکر کردن، تصمیم‌سازی و طراحی مسیر آینده شد.

تشبیه شرایط امروز به سیاره مریخ

او برای توضیح بهتر شرایط فعلی، به فیلم «مریخی» اشاره کرد و گفت: در این فیلم، فضانوردی روی سیاره مریخ تنها می‌ماند؛ بدون آب، بدون غذا و بدون تجهیزات. نکته کلیدی داستان این است که اولین کار او، پذیرش بحران است. می‌پذیرد که قرار نیست تا ماهها کمکی به او برسد.

وی افزود: شرایط ما هم مشابه است. اگر امروز تجهیزات سفارش بدهیم، هشت تا ۱۰ ماه بعد تحویل می‌شود. اگر وارد صف تخصیص ارز شویم، شاید شش ماه دیگر بتوانیم اقدام کنیم. وابستگی ما به شبکه پرداخت کارتی بالاست و برخی مدل‌های اقتصادی فعلی دیگر پاسخ‌گو نیستند. بنابراین، اولین گام، درک درست همین واقعیت‌هاست.

بازنگری در مدل‌های حاکمیتی؛ یک ضرورت

مدیرعامل به‌پرداخت ملت با اشاره به نقش رگولاتور گفت: در این نقطه باید به صورت جدی درباره مدل‌های حاکمیتی فکر کنیم. آیا مدل فعلی با شرایط امروز هم‌خوان است؟ ما هم با مدل‌های کلان حاکمیتی مواجهیم و هم با مدل‌های پایین‌دستی. شاید لازم باشد رگولاتور در برخی حوزه‌ها، فضای تصمیم‌گیری شرکت‌ها را بازتر کند تا امکان واکنش سریع و مؤثر در شرایط خاص فراهم شود.

تجربه جنگ ۱۲روزه؛ ثمره دوراندیشی سه‌ساله

وی با اشاره به تجربه عملی شرکت به‌پرداخت در جریان جنگ ۱۲روزه گفت: در جریان جنگ ۱۲روزه، بخشی از شبکه 2G کشور از دسترس خارج شد. ما در شرکت به‌پرداخت و بانک ملت، از حدود سه سال قبل شبکه خود را به‌صورت مستمر پایش کرده بودیم و به این نتیجه رسیده بودیم که بیش از ۵۰۰ هزار پایانه ما فرسوده است.

او ادامه داد: از همان زمان می‌دانستیم که جایگزینی این پایانه‌ها حداقل چهار سال زمان می‌برد، اما تصمیم گرفتیم از همان موقع شروع کنیم.

مدیرعامل به‌پرداخت ملت تأکید کرد: نتیجه این دوراندیشی این بود که در زمان جنگ، شرکت به‌پرداخت کمترین تعداد پایانه غیرفعال را داشت و از این منظر، کمترین بحران را تجربه کرد. حتی در شرایطی مثل قطع ناگهانی شبکه 2G، شبکه ما با حداقل پشتیبانی پایدار باقی ماند.

وی افزود: حتی تعدادی پایانه آماده در انبار داشتیم و توانستیم جایگزینی را سریع‌تر انجام دهیم. این تصمیم حاصل نگاه آینده‌نگر مدیران ارشد بود که در نهایت، شبکه را در شرایط جنگی نجات داد.

او تصریح کرد: در همان مقطع، ما توانستیم به برخی بانک‌ها و شرکت‌های PSP که دچار بحران شده بودند نیز سرویس ارائه دهیم. این نتیجه مستقیم درک شرایط، برنامه‌ریزی بلندمدت و داشتن مدل مشخص بود.

اصلاح مدل اقتصادی؛ عبور از بن‌بست کارمزد

مدیرعامل به‌پرداخت ملت با اشاره به بازنگری در مدل اقتصادی این شرکت گفت: ما در موضوع کارمزد، جلسات و بررسی‌های متعددی داشتیم. در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که مدل اقتصادی فعلی، حداقل در سمت شبکه شاپرک و پذیرندگان، توان پوشش هزینه‌های واقعی شبکه را ندارد.

وی افزود: به همین دلیل، مدل اقتصادی خود را اصلاح کردیم و به سمت مدل‌های تأمین مالی رفتیم. شرکت‌های PSP در کنار مأموریت پرداخت، می‌توانند به‌عنوان تأمین‌کننده منابع  ورودی برای بانک‌ها نیز ایفای نقش کنند. این رویکرد، ارزش افزوده واقعی برای بانک‌ها ایجاد می‌کند و نگاه‌های قدیمی را تغییر می‌دهد.

مدیرعامل به‌پرداخت ملت گفت: همه ما می‌دانیم شبکه پرداخت کشور، دقیق‌ترین و قابل‌رصدترین شبکه عملیاتی کشور است؛ حتی در بسیاری موارد، دقیق‌تر از شبکه بانکی. این ویژگی هم مزیت است و هم چالش.

وی ادامه داد: در شاپرک تلاش شده نقش یک سپر حفاظتی ایفا شود تا شبکه پرداخت بتواند خود را با واقعیت‌های جدید تطبیق دهد.

او تأکید کرد: تجربه ما نشان می‌دهد ارتباط مؤثر بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت، نقش تعیین‌کننده‌ای در تاب‌آوری شبکه دارد. هر جا حمایت واقعی بانک‌ها وجود داشته، پایداری سیستم به‌مراتب بالاتر بوده است.

بحران؛ فرصتی برای بازنگری

مدیرعامل به‌پرداخت ملت با اشاره به تجارب جهانی گفت: از دل بحران‌ها، بازنگری در فرایندها و مقررات بیرون می‌آید. همان‌طور که بعد از بحران‌های بانکی ۲۰۰۸ و ۲۰۲۳ شاهد آن بودیم. امروز هم در حوزه زنجیره تأمین، باید بپذیریم ریسک کل سیستم به اندازه ضعیف‌ترین حلقه آن است.

وی با اشاره به ضرورت به‌روزرسانی دستورالعمل‌ها گفت: دستورالعمل امن‌سازی زیرساخت‌های حیاتی مرکز افتا مربوط به سال ۱۳۹۷ است و نیازمند بازنگری جدی بر اساس چارچوب‌هایی مانند NIST 800-161، DORA و PCI DSS است.

نیروی انسانی؛ ستون اصلی تاب‌آوری

او گفت: تاب‌آوری فقط با پرداخت حقوق ایجاد نمی‌شود. نیروی انسانی به محیطی آرام و امن نیاز دارد تا بتواند تصمیم درست را در زمان درست بگیرد. نگاه افراطی و فضای پرتنش، کیفیت تصمیم‌ها را کاهش می‌دهد.

مدیرعامل به‌پرداخت ملت در پایان گفت: مدیریت بحران با مدیریت در شرایط عادی متفاوت است. اگر می‌خواهیم شبکه پرداخت به‌عنوان یکی از دارایی‌های راهبردی کشور، پایدار بماند، نیازمند اعتماد، حمایت و همدلی واقعی هستیم؛ نه قضاوت پسینی.

انتهای پیام