مردمی سازی و حمایت از بخش خصوصی؛ کلید توسعه صنعت فضایی در ایران

یاسر عشورزاده، بنیانگذار شرکت فضایی تیزنگر در گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا، درباره روند توسعه صنعت فضایی در ایران و چالش‌های پیش رو صحبت کرد.

وی با اشاره به پرتاب ماهواره‌های مختلف با اهداف غیر دفاعی توسط وزارت ارتباطات در سال‌های اخیر، گفت: ساخت ماهواره‌ها نقش مهمی در رشد صنعت فضایی کشور دارد، اما باید توجه داشت که ما در بخش پرتاب ماهواره‌ها دو حوزه داریم؛ یک بخش با اهداف نظامی که توسط بخش نظامی پیگیری می‌شود و بخش دیگر که متولی آن وزارت ارتباطات و دولت است و هدفش صنعتی کردن حوزه فضایی است.

عشورزاده ادامه داد: در چند سال اخیر با توجه به پرتاب‌های انجام شده و ساخت ماهواره‌های مختلف توسط بخش خصوصی و پژوهشگاه فضایی ایران، ما دانش فناوری فضایی را به دست آورده‌ایم، اما هنوز به مرحله کاربردی شدن و صنعتی شدن واقعی نرسیده‌ایم. پرتاب ماهواره‌ها بیشتر به عنوان ظاهری از فناوری است، ولی آنچه اهمیت دارد دانش فناوری است که باید به طور کامل بومی شود.

وی به مشکلات جدی این حوزه اشاره کرد و گفت: یکی از معضلات مهم، عدم تفکیک دقیق میان اهداف نظامی و صنعتی در بخش فضایی کشور است. در بسیاری از کشورها این تفکیک به وضوح صورت می‌گیرد، اما در ایران این دو حوزه به خوبی جدا نشده‌اند و این مسئله باعث شده تحریم‌های متعددی علیه سازمان فضایی ایران اعمال شود، در حالی که اهداف سازمان فضایی کاملاً صلح‌آمیز و صنعتی است.

عشورزاده درباره ضرورت بومی‌سازی فناوری فضایی نیز به سیتنا، گفت:با توجه به تحریم‌ها، بومی‌سازی فناوری فضایی ضروری شده و ما باید از ظاهر فناوری فراتر رفته و به دانش و فناوری اصلی برسیم. به عنوان مثال، ماهواره ناهید2 که پرتاب شده یک ماهواره آزمایشی است، اما ارزش اصلی آن در دانش فناوری است که ما به دست آورده‌ایم.

وی همچنین به نقش بخش خصوصی در توسعه صنعت فضایی اشاره کرد و گفت: یکی از اشکالات جدی این است که ما هنوز بخش خصوصی واقعی در صنعت فضایی نداریم. بخش خصوصی واقعی باید از دل جامعه و با حمایت دولت شکل بگیرد. وقتی این اتفاق بیفتد، می‌توان از ظرفیت دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بهره برد و صنعت فضایی را توسعه داد.

عشورزاده درباره مشکلات نیروی انسانی در این حوزه توضیح داد: بسیاری از دانشمندان و فارغ‌التحصیلان حوزه فضایی به دلیل نبود فضای کار مناسب مهاجرت می‌کنند. این مشکل ناشی از نبود تفکیک مناسب میان بخش نظامی و صنعتی و نبود پروژه‌های کافی در بخش خصوصی است.

وی افزود: در کشورهای پیشرفته، دانش‌آموزان و دانشجویان از سنین پایین با مسابقات ساخت و پرتاب ماهواره و لانچرها تشویق می‌شوند، اما ما هنوز این فرهنگ را ایجاد نکرده‌ایم.

یاسر عشورزاده درباره اهمیت کاربردی کردن فناوری فضایی، گفت: ما باید به مردم نشان دهیم که فناوری فضایی فراتر از شعارها و ظاهرهاست و نقش مهمی در زندگی روزمره و توسعه کشور دارد. مثلاً در حوزه کشاورزی، محیط زیست، مدیریت بحران سیلاب و آتش‌سوزی، فناوری فضایی می‌تواند نقش بسیار مؤثری داشته باشد.

وی با ذکر مثال‌هایی به سیتنا توضیح داد: در سال ۱۳۹۸، با وقوع سیلاب‌های گسترده، مشاهده کردیم که گزارش‌های دولتی دو تا سه روز طول می‌کشید تا به امدادگران برسد، در حالی که با استفاده از هوش مصنوعی و تصاویر ماهواره‌ای ما سامانه‌ای آنلاین برای پایش سیلاب‌ها ایجاد کردیم که سرعت امدادرسانی را بسیار افزایش داد.

عشورزاده درباره کاربردهای دیگر فناوری فضایی توضیح داد: در حوزه کشاورزی، با استفاده از هوش مصنوعی و تصاویر ماهواره‌ای، الگوی مصرف آب و کود بهینه‌سازی می‌شود که باعث کاهش هزینه‌ها و مصرف آب می‌شود. در حوزه محیط زیست، سامانه‌های ما قادر به پایش دقیق مناطق آتش‌سوزی هستند و اطلاعات دقیق‌تری نسبت به گزارش‌های انسانی ارائه می‌دهند.

وی همچنین افزود: با پایش منابع آبی و سدها می‌توان روند کاهش منابع آبی را پیش‌بینی و برنامه‌ریزی بهتری انجام داد.

عشورزاده تأکید کرد: باید در رسانه‌ها و جامعه فرهنگ‌سازی شود که بخش فضایی فقط مربوط به مسائل دفاعی نیست، بلکه کاربردهای غیر دفاعی آن بسیار گسترده و حیاتی است و در زندگی روزمره مردم نقش اساسی دارد.

وی با اشاره به مشکلات موجود گفت: بخش دولتی به صورت کامل از ظرفیت بخش خصوصی استفاده نکرده است و ناهماهنگی‌های زیادی در سیاستگذاری وجود دارد که باید اصلاح شود. رسانه‌ها و بخش خصوصی باید با همکاری هم، اطلاع‌رسانی دقیق و ملموسی در این حوزه داشته باشند.

عشورزاده در پایان تأکید کرد: اگر ما بتوانیم حتی پیچ‌های با کیفیت و مقاوم در برابر شرایط فضایی بسازیم، یعنی به توسعه فناوری صنعتی دست یافته‌ایم. توسعه دانش فناوری فضایی مساوی با پیشرفت صنایع مختلف کشور است.

در پایان این گفت‌وگو، یاسر عشورزاده بر اهمیت توسعه صنعتی، بومی‌سازی فناوری و استفاده موثر از ظرفیت‌های انسانی و بخش خصوصی تاکید کرد و خواستار توجه بیشتر رسانه‌ها به این موضوع شد.

انتهای پیام

گفت و گو از سارا استوار