ادامه روند محدودیت‌های اینترنتی؛ مانع حضور ایران در رقابت توسعه اقتصاد دیجیتال
در حالی که ادامه روند محدودسازی و توسعه نامتوازن زیرساخت‌های اینترنتی می‌تواند ایران را از رقابت منطقه‌ای و جهانی در حوزه اقتصاد دیجیتال دور کند، به اعتقاد رئیس انجمن کسب‌وکارهای مجازی، وضعیت اینترنت ایران نسبت به ماه‌های گذشته اندکی بهتر شده، اما همچنان اتفاق چشمگیری در این حوزه نیفتاده است و قطعاً افزایش سرعت و کاهش اختلالات اینترنتی می‌تواند به نفع اقتصاد دیجیتال باشد.
به گزارش سیتنا،طی دو دهه اخیر، کیفیت اینترنت در کشور با نوساناتی همراه بوده است؛ از ورود اینترنت به کشور در دهه 70، رشد ابتدایی در دهه 80، گسترش اینترنت ثابت و همراه در دهه ۹۰، توسعه شبکه فیبرنوری به همراه افزایش سرعت و کیفیت اینترنت در سال‌های اخیر.
در این گزارش، مروری بر روند تغییرات کیفیت اینترنت در ایران، با نگاهی ویژه به وضعیت فعلی شبکه خواهیم داشت.
روند تاریخی کیفیت اینترنت در ایران؛ دهه ۱۳۸۰
به دنبال ورود اینترنت به ایران در نخستین سال‌های دهه 70، رشد ابتدایی اینترنت با اتصال به دایل‌آپ در دهه 80 آغاز شد تا اینترنت با سرعت‌هایی در حد ۵۶kbps در دسترس شود و این مسیر آغازگر اتصال کاربران ایرانی به شبکه جهانی اینترنت بود. در این دوره، نبود زیرساخت‌های مناسب و گرانی شدید تجهیزات، رشد اینترنت را کند کرده بود.
توسعه اینترنت ثابت و همراه؛ دهه ۱۳۹۰
با اتصال کاربران به اینترنت ADSL و در ادامه توسعه نسل‌های سوم و چهارم تلفن همراه (3G و 4G)، تحولی در دسترسی ایجاد شد. سرعت‌ها به‌طور میانگین به ۵ تا ۱۵ مگابیت بر ثانیه رسید و استفاده از اینترنت در موبایل و دستگاه‌های همراه همه‌گیر شد. با این حال، نابرابری در دسترسی، سرعت‌های ناپایدار و عدم پوشش سراسری همچنان از مشکلات اساسی باقی ماند.
سیاست محدودسازی اینترنت؛ سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰
این بازه زمانی را می‌توان نقطه عطف محدودسازی اینترنت دانست. پس از وقایع آبان ۹۸، اولین تجربه قطعی سراسری اینترنت در ایران رقم خورد و در ادامه سیاست‌گذاری‌های سخت‌گیرانه‌تر در فیلترینگ و کاهش پهنای باند اینترنت بین الملل از سال ۱۳۹۹ به بعد شدت گرفت.
شتاب توسعه فیبرنوری در دولت سیزدهم؛ سال‌های 1400 تا 1403
به گزارش سیتنا، توسعه اینترنت مبتنی بر فیبرنوری از ابتدای دولت سیزدهم با هدف ایجاد ۲۰ میلیون پوشش برای کاربران در دستور کار وزارت ارتباطات قرار گرفت و در دولت چهاردهم ادامه یافت. از آغاز این پروژه در بهمن ۱۴۰۰ تاکنون، بیش از ۷ میلیون پوشش فیبرنوری ایجاد شده و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، این رقم تا سال آینده به حدود ۱۴ میلیون خواهد رسید. در راستای حمایت از توسعه این پروژه ملی، دولت با تصویب کاهش حق‌السهم اپراتورها به یک‌دهم درصد و امضای تفاهم‌نامه با ۹ شرکت خصوصی، زمینه ورود فعال‌تر بخش خصوصی به توسعه شبکه فیبرنوری را فراهم کرده است.
سیاست رفع فیلترینگ در دولت چهاردهم
با گذشت چندین سال از فیلترینگ گسترده پلتفرم‌های پرکاربرد، دولت چهاردهم وعده رفع محدودیت‌ها را مطرح کرد، اما این وعده تا به امروز به رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی محدود شده است. در جلسه ۴ دی ماه ۱۴۰۳ شورای عالی فضای مجازی، این دو پلتفرم با اجماع اعضا از فهرست مسدودسازی خارج شدند؛ اقدامی که بسیاری آن را صرفاً یک حرکت نمادین برای کاهش فشار افکار عمومی می‌دانند. در حالی که دولت از توان اجرایی لازم برای رفع فیلترینگ برخوردار است، نشانه‌ای از عزم جدی برای بازگشایی سریع‌تر سایر پلتفرم‌ها دیده نمی‌شود.
کیفیت اینترنت در ماه‌های اخیر
به گزارش سیتنا و بر اساس جدیدترین گزارش وب‌سایت اسپیدتست که در نیمه نخست فروردین ماه ۱۴۰۴ منتشر شده، ایران در رتبه‌بندی جهانی سرعت اینترنت، در بخش اینترنت ثابت جایگاه ۱۴0 و در بخش اینترنت همراه جایگاه 68 را در میان کشورهای دنیا به خود اختصاص داده است.
وضعیت اینترنت ثابت و فیبرنوری
در حال حاضر در اکثر مناطق، هنوز اینترنت ثابت مبتنی بر کابل مسی ارائه می‌شود که حداکثر سرعت آن به سختی به ۱۰ مگابیت می‌رسد. توسعه پروژه فیبرنوری با کندی شدید روبرو بوده و تنها در برخی مناطق خاص (عمدتاً کلانشهرها) قابل دسترسی است.
به دلیل پایین بودن سرعت اینترنت ثابت در ایران، عموم کاربران ترجیح می دهند که از اینترنت همراه استفاده کنند، لذا دقیقا خلاف روال مرسوم در دنیا، میزان استفاده کاربران ایرانی از اینترنت همراه و ثابت، 70 به 30 تقسیم شده است که انتظار می رود با توسعه شبکه اینترنت ثابت در کشور این درصد اتصال به سمت مدل جهانی تغییر کند.
تحلیل کارشناسان و آینده پیش رو
کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، معتقدند که ادامه روند محدودسازی و توسعه نامتوازن زیرساخت‌ها، می‌تواند ایران را از رقابت منطقه‌ای و جهانی در حوزه اقتصاد دیجیتال دور کند.
با وجود سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی مانند «شبکه ملی اطلاعات»، نبود شفافیت در عملکرد، پایین بودن کیفیت خدمات داخلی و عدم اعتماد عمومی، موجب عدم استقبال کاربران از آن شده است.
ادامه روند محدودسازی و توسعه نامتوازن زیرساخت‌های اینترنت، می‌تواند ایران را از رقابت منطقه‌ای و جهانی در حوزه اقتصاد دیجیتال دور کند.
اگر مسیر فعلی ادامه پیدا کند، مهاجرت دیجیتال تشدید شده، شکاف اطلاعاتی میان ایران و جهان بیشتر می‌شود و هزینه توسعه اقتصادی در آینده سنگین‌تر خواهد بود.
بررسی‌های میدانی سیتنا و گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که سرعت اینترنت ثابت و همراه در شرایط فعلی نسبت به آنچه در گذشته در اختیار کاربران ایرانی بوده است، بهبود یافته و در سطحی قابل قبول است؛ اگرچه با استانداردهای جهانی تا حدود قابل توجهی فاصله دارد. در همین حال، افزایش سرعت اتصال، کاهش قطعی و بهبود پایداری شبکه از جمله مطالبات جدی کاربران و فعالان حوزه فناوری اطلاعات است.
وابستگی مستقیم کسب و کارهای مجازی به کیفیت اینترنت
رضا الفت‌نسب، رئیس انجمن کسب‌وکارهای مجازی، در گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا با اشاره به وضعیت فعلی اینترنت در کشور، اظهار کرد: بخشی از مشکلات موجود در حوزه اینترنت، به زیرساخت‌ها و تجهیزات بازمی‌گردد که نیازمند به‌روزرسانی و خریداری تجهیزات جدید است. حیات کسب‌وکارهای اینترنتی کاملاً به کیفیت اینترنت وابسته است و افزایش سرعت و کاهش اختلالات قطعاً به نفع اقتصاد دیجیتال خواهد بود.
وی افزود: وضعیت اینترنت نسبت به ماه‌های گذشته اندکی بهتر شده، اما همچنان اتفاق چشمگیری نیفتاده است. فیلترینگ نیز بدون شک تأثیر منفی بر کیفیت اینترنت گذاشته و ارتباط گرفتن با دنیای خارج، به دلیل وابستگی به VPNها، به یک معضل جدی تبدیل شده است.
الفت‌نسب ادامه داد: کسب‌وکارهایی که در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام فعال بودند، در سال‌های اخیر با مشکلات بزرگی مواجه شدند. ابتدای فیلترینگ، بسیاری از این کسب‌وکارها از بین رفتند، اما امروز چه خودشان و چه مشتریانشان به ناچار از VPN استفاده می‌کنند و با شرایط موجود کنار آمده‌اند. این وضعیت اصلاً مطلوب نیست، اما متأسفانه کسب‌وکارها در این زمینه تصمیم‌گیر نیستند. امیدواریم دولت هر چه زودتر تصمیمات مؤثرتری برای بهبود شرایط اینترنت کشور اتخاذ کند.
انتهای پیام
گزارش از سارا استوار
افزودن دیدگاه جدید