دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: هوش مصنوعی را نباید معادل هوش انسانی فرض کرد

به گزارش سیتنا، پنجمین همایش سالانه و بین‌المللی انجمن ایرانی مطالعات جهان امسال با عنوان هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین، با همکاری همراه اول، کمیسیون ملی یونسکو، و کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی؛ دوفضایی‌شدن جهان، در دانشکدة مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.

دکتر سعیدرضا عاملی در افتتاحیة همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین با موضوعی با عنوان «دوفضایی‌شدن ارتباطات، هوش مصنوعی و ظهور دیپلماسی محاسباتی جدید» دربارة مفهوم دیپلماسی محاسباتی نظام‌مند (الگوریتمی) و یکپارچه (تصویری روشن از حرکت دیپلماتیکی) در بستر هوش مصنوعی گفت: امروز ماهیت کار دیپلماسی از تعاملی سنتی به تعاملی چندین پارامتری و محاسباتی تغییر کرده است و تابع هیجان‌های فردی و مقطعی نیست.

وی انگیزة کارهای بزرگ به‌خصوص در حوزة فناوری و به‌طور خاص در هوش مصنوعی را چنین تشریح کرد: در هوش مصنوعی چهار هدف بزرگ فردی و اجتماعی آرمان‌های بزرگ و خلاقیت‌های جدید بشر (از ساختن راه‌آهن گرفته تا خلق اینترنت و متاورس)، الهام‌گرفتن از هستی برای خلاقیت‌های جدید (از داوینچی که کارهای خود را با الهام از طبیعت خلق کرده است گرفته تا شکل‌گیری فناوری‌ها با تلاش شبیه‌سازی هستی‌ ’الهام‌گیرندگان از طبیعت‘)، آسان‌سازی زندگی انسان و سبک‌کردن فشار بر انسان و افزایش قدرت و تسلط بر دیگری (با نگاه منفعت فردی، ملی یا ایدئولوژیکی) دنبال می‌شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اصطلاحات سایبری گفت: منظور از محیط هوش مصنوعی محیطی ماژولار است، ارتباط میان نودها و خوشه‌های نودی. روابط خارجی با هدف تأمین منافع ملی نیز از ارتباط دوجانبه یا چندجانبه میان دو دولت، توسعة اقتصادی و روابط فرهنگی، تضمین صلح و حل منازعه معنا پیدا می‌کند و نظام تصمیم‌گیری، رفتار و کنش متقابل در قالب‌های متنوعی با به‌خدمت‌گرفتن هوش مصنوعی دنبال می‌شود.

وی ادامه داد: محصول مهندسی اجتماعی است؛ مهندسی اجتماعی نه به مفهوم اداره‌کردن جامعه، بلکه به مفهوم محاسبه‌ای‌شدن اجتماعی و عرصة اجتماعی که بازتاب آن در هوش مصنوعی است؛ مواجهة محاسباتی با انسان و جامعه در مسیر تبدیل واقعیت پراکندة روابط انسان با خود و با طبیعت به فرایندی محاسباتی.

رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی بیان کرد: واقعیت گسترده واقعیتی است بازنمایی‌شده، مجازی و هوشمندشده با تمام ابعاد و ظرفیت‌ها و حواس آن که واقعیتِ واقعیت است. در وب5 واقعیت گسترده دنبال شده است و فرد نمی‌تواند تمایز واقعیت و مجاز، هوش انسانی و هوش مجازی را تشخیص دهد. در هوش مصنوعی متراکم‌کردن داده‌ای و عملکردی تمامی ظرفیت‌های جامعة انسانی در قالب ظرفیت جمعی دنبال می‌شود. چنین هوشی را نباید معادل هوش انسانی فرض کرد. هوش، داده‌ جمعی تمامی هوش‌ها و تراکم تمامی حافظه‌ها و داده‌هاست. لذا، هوش مصنوعی بسیار پیچیده‌تر از هوش انسانی است. از همین‌روست که به‌طور مثال در چت جی‌پی‌تی، با پدیده‌ای شامل 300 میلیارد داده و 130 میلیارد پارامتر برای مواجهه با این داده‌ها مواجه هستیم و داده‌ها پارامتری و ادامه‌دار است؛ محیطی است که دائم در حال ایجاد افزودگی و برپایة منطق کوانتومی است.

تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی بخش دیگر سخنان این استاد گروه مطالعات امریکا بود و بر چهار امر تغییر در نظام‌های قدرت ملی و جهانی، دوفضایی‌شدن جغرافیای سیاسی، تغییر در ظرفیت‌های فناوری و انتقال به فناوری‌های محاسباتی کوانتومی و ظهور دیپلماسی محاسباتی و بازتعریف روابط بین‌الملل تاکید داشت.

وی در باب تغییر در نظام‌های قدرت ملی و جهانی گفت: تغییر در نظام‌های قدرت ملی و جهانی، بزرگ‌شدن سهم شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات را در پی داشته و نقش تعیین‌کننده‌ای به آن بخشیده است. جدول زیر آمار بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان به‌لحاظ ارزش سرمایه در سال 2023 است که به‌جز دو شرکت آرامکو و برکشیر، شش شرکت دیگر در حوزة فناوری اطلاعات هستند. در ایران نیز دی‌جی‌کالا با تقریباً 9 میلیون و 700 هزار گزینة دسترسی جابه‌جایی، 970هزار کالا را در روز با هشت هزار کارکنان خود جابه‌جا می‌کند و 305 هزار شرکت کوچک و بزرگ را برای رفع نیاز مردم در پوشش خود گرفته است. اسنپ نیز با 500 نفر، جابه‌جایی 30 میلیون خودرو را مدیریت می‌کند.

وی در ادامه گفت: انتقال آمریکا از سیاست تک‌قدرتی به سیاست چندنهادی، از سال 2000، با سازمان‌های بزرگی نظیر نفتا، WTO، و گات و نهادهای بین‌المللی بزرگ در ادارة جهان، ظرفیت‌های نظیر گوگل، ادارة حجم عظیمی از داده‌های جهان را در سیطره دارد.

عاملی گفت: در کشور ما، 98/5 درصد کاربران اینترنت از گوگل استفاده می‌کنند. این اتصال و ویرایش داده‌ای آن قدرتی بزرگ را برای آمریکا به‌وجود آورده است.

رئیس شورای تحول در علوم انسانی دوفضایی‌شدن جغرافیای سیاسی رکن دوم تبیین تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی دانست و گفت: بحث ما از دوفضایی‌شدن ماهیتی است، جهان نخست، فضایی فیزیکی و مکانی است که ژئوپلیتیک جغرافیایی را شکل داده است؛ و جهان دوم، جهان رقومی به‌موازات جهان نخست است که سیاست خارجی در آن در حال شکل‌گرفتن است. کشورها در حال تعریف سفیر جهان سایبری هستند. در جهان دوم، بسیاری از سفارتخانه‌ها، سفارتخانة مجازی تأسیس کرده‌اند. فضای جغرافیایی این فضای دوم بسیار متفاوت است، این جغرافیای سیاسی صاحب دولت است، ولی جغرافیا ندارد و بی‌مرز است.

به روابط خارجی دوفضایی و ترکیبی هم‌زمان نیاز داریم

عاملی افزود: ما به روابط خارجی دوفضایی و ترکیبی هم‌زمان نیاز داریم. سیاست تکمیلی، ترکیبی و در بعضی قلمروها، مستقل، به ضرورتی در جهان دوفضایی بدل شده است. نظام‌مند و خودکارشدن هوش با ظرفیت‌های نسبی داده‌ای و قدرت محاسباتی بخش دیگر سخنان رئیس همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین بود.

وی گفت: هوش کاملاً الگوریتمی است، لذا بر مبنای نظام برنامه‌ای، طراحی نظام دوم شکل می‌گیرد. ظرفیت‌های محاسبه‌گر دامنة تسلط بر دیگری را افزایش می‌دهد، چراکه فضایی جهانی است با شش میلیارد کاربر. در اینجا با حذف فاصله و تغییر در جغرافیای سیاسی و هم‌زمانی مواجه هستیم. بنیان جغرافیای فیزیکی آن بر فاصله حاکم است. دوفضایی‌شدن جغرافیای سیاسی هم در روابط خارجی و سیاست خارجی‌ـ نظیر قدرت سیاسی، امنیت سیاسی، تجارت بین‌الملل، روابط دوجانبه و چندجانبه‌، و سیاست‌های منطقه‌ای‌ـ و هم در روابط بین‌الملل محقق شده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بر تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی، تغییر در ظرفیت‌های فناوری و انتقال به فناوری‌های محاسباتی کوانتومی تاکید کرد و افزود: همه‌گیرشدن اینترنت، ظهور نظام شبکه‌ای داخلی و خارجی (از نظام خودکار بانکی گرفته تا انواع فعالیت‌های خودکار در نظام‌های زندگی)، شکل‌گیری بلاک‌چِین در جایگاه فناوری تأمین اعتبار فرایند، ظهور متاورس با توان خلق واقعیت گسترده و شبیه‌سازی و سناریوپردازی از دیگر موارد اثرگذار در این حوزه است.

در منطق کوانتومی باهم‌بودگی تحقق می‌یابد

عاملی گفت: در گذشته از منطق فازی، و صفر و یک سخن گفته می‌شد. در منطق کوانتومی باهم‌بودگی تحقق می‌یابد. ریزتراشه‌های کوانتومی هم صفر است و هم یک. میزان قدرت در نظام‌های کوانتومی با قدرت نور یا اتم قیاس می‌شود. قدرت محاسباتی آن فوق‌العاده زیاد است. مقیاس در کوانتوم کیوبیت است (بالاترین سرعت 48 کیوبیت). در رایانه‌های کوانتومی ظرفیت تا 30 کیوبیت تحقق یافته است و می‌توان تمامی جزییات را در یک فرایند تعریف کرد. در چنین سرعتی می‌توان دیپلماسی ریز و حاوی جزییات تعریف کرد.

رئیس دانشکدة مطالعات جهان دربارة مفهوم دیپلماسی محاسباتی نظام‌مند (الگوریتمی) و یکپارچه (تصویری روشن از حرکت دیپلماتیکی) در بستر هوش مصنوعی بیان: امروز ماهیت کار دیپلماسی از تعاملی سنتی به تعاملی چندین پارامتری و محاسباتی تغییر کرده است و تابع هیجان‌های فردی و مقطعی نیست.

عاملی ابزارهای به‌کارگرفته در هوش مصنوعی را برای کارکردهای متنوع در دیپلماسی چنین برشمرد: تنظیم توافقنامه‌ها و معاهدات مختلف، پشتیبانی از تصمیم‌گیری، سناریوپردازی و شبیه‌سازی، تصویری‌کردن روابط، تهیة پیش‌نویس، ترجمه، پشتیبانی پیامدی از مذاکره، تحلیل روندها و تحولات آینده، اجرایی‌سازی هوشمند تعهدات، دارای سیستم اخطار هوشمند.

رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی درباره معنادارشدن دیپلماسی سه‌سطحی و دووجهی مبتنی‌بر جغرافیای سیاسی فیزیکی و مجازی در چنین فضایی عنوان کرد: متغیرهای برشمرده در جغرافیای سیاسی مجازی در روابط دوجانبه، جهانی و بین‌المللی؛ و جغرافیای سیاسی فیزیکی در روابط دوجانبه، چندجانبه و جهانی، و بین‌المللی نیز صادق است. در چنین عرصه‌ای تربیت نیروهای متخصص برای حضور مؤثر و فعال ازجمله موارد مهم برای هر کشوری است.

رئیس دانشکدة مطالعات جهان، با توجه به رسالت این دانشکده، از ضرورت تأسیس رشته‌های تحصیلی جدیدی در این دانشکده، گفت: دیپلماسی هوش مصنوعی، نظام قدرت جهانی (از امسال در مقطع ارشد دانشجو می‌پذیرد)، نهادهای بین‌المللی، جهانی‌شدن و دیپلماسی جهانی، اقتصاد جهانی، روابط بین‌الملل شناختی، استعمار و پسااستعمار، مطالعات استعمارزدایی از فکر، و مطالعات دیاسپورا از عوامل اثرگذار در این زمینه هستند.

عاملی در نتیجه‌گیری سخنان خود هدف‌مندی دیپلماسی ناظر بر راهبرد تمدن نوین اسلامی را مطرح کرد و گفت: «هوش مصنوعی ابزار است. مهم است که این ابزار با چه محتوایی در دیپلماسی جمهوری اسلامی دنبال شود. رهبر معظم انقلاب این محور را در راهبردهای هفت‌گانه در گام دوم تعیین فرموده‌‌اند که «عزت ملی، روابط خارجی، مرزبندی با دشمن: این هر سه، شاخه‌هایی از اصلِ عزت، حکمت، و مصلحت در روابط بین‌المللی است. صحنة جهانی، امروز شاهد پدیده‌هایی است که تحقق‌ یافته یا در آستانة ظهور است: تحرک جدید نهضت بیداری اسلامی بر اساس الگوی مقاومت در برابر سلطة آمریکا و صهیونیسم؛ شکست سیاست‌های آمریکا در منطقة غرب آسیا و زمین‌گیرشدن همکاران خائن آن‌ها در منطقه؛ گسترش حضور قدرتمندانة سیاسی جمهوری اسلامی در غرب آسیا و بازتاب وسیع آن در سراسر جهان سلطه.»

وی اضافه کرد: در فضای سایبری، آنچه از ذهن می‌گذرد واقعیت است. در گذشته، ذهن ما سورئال بود ولی امروز با محیط الگوریتمی، این واقعیت گسترده سورئال را به واقعیتی با امکان دستیابی بدل کرده است. ما با رویکرد دوفضایی، با زیست‌بوم فنی هوش مصنوعی، و زیست‌بوم تمدن نوین اسلامی در جایگاه هدف محتوایی به این امر می‌نگریم.

انتهای پیام