سمی‌ترین عشق جهان

به گزارش سیتنا، گونه‌های موجود در قلمرو حیوانات برای جذب جفت از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند: پرندگان پرهای رنگارنگی دارند، حشرات موسیقی می‌سازند، زنبورها می‌رقصند، کرم‌های شب‌تاب از نور استفاده می‌کنند و بادکنک‌ماهی، دایره‌های هندسی در بستر دریا ایجاد می‌کند؛ اما شاید هیچ‌کدام از این‌ها به اندازه ترفند شب‌پره بِلا عجیب نیست.

بر اساس مطالعه‌ای جدید که جزئیات آن در مجله PNAS منتشر شده، شب‌پره بِلا با نام علمی Utetheisa ornatrix ظاهراً به گونه‌ای فرگشت یافته است که در دورانی که کرم است، از سموم گیاه خاصی استفاده می‌کند تا نه‌تنها از خود و بعداتر تخم‌هایش در برابر شکارچیان محافظت کند، بلکه جفت‌های بالقوه را نیز جذب کند.

برگ‌ها و دانه‌های گیاه جغجغه مملو از نوع خاصی از سم با طعم تلخ است که به آلکالوئیدهای پیرولیزیدین معروف است. حیوانات علوفه‌خوار به‌طور گسترده از مصرف جغجغه اجتناب می‌کنند، اما این گیاه منبع غذایی موردعلاقه شب‌پره بِلا است. سم گیاه جغجغه یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر بر اثر مسمومیت تصادفی در گاوها است، اما این شب‌پره رنگارنگ نه‌تنها در برابر آن مصونیت دارد، بلکه می‌تواند این سم را متابولیزه کند و از آن برای رسیدن به اهداف خود بهره بگیرد.

شب‌پره‌های بِلا در بخش‌های بزرگی از شرق آمریکای شمالی، آمریکای مرکزی و دریای کارائیب یافت می‌شوند و الگوهای فعالیت روزانه‌ای از خود نشان می‌دهند. برخلاف بسیاری از گونه‌های شب‌زنده‌دار که برای پنهان شدن از شکارچیان به تاریکی متکی‌اند، پروانه‌های بِلا عمداً حضور خود را به رخ می‌کشند.

آن‌ها با رنگ‌های تند و درخشان مانند صورتی، مرواریدی، عقیق و فلس‌های زرد گوگردی روی بال‌های خود آراسته شده‌اند و به‌طور قابل‌توجهی خودنمایی می‌کنند. آن‌ها به‌راحتی توجه پرندگان و حشرات گوشت‌خوار را از دور به خود جلب می‌کنند؛ اما هر شکارچی که بخواهد شب‌پره بِلا را شکار کند، زود متوجه اشتباه خود می‌شود.

آندری سوراکوف، یکی از نویسندگان مقاله این مطالعه، توضیح می‌دهد: «عنکبوت‌های موزی این شب‌پره‌ها را از تارهای خود جدا می‌کنند. هنگامی آن‌ها در تار می‌افتند، مایع کف‌کننده‌ای تولید می‌کنند که طعم بدی دارد و تقریباً به‌طور کامل از آلکالوئیدها ساخته شده است». او همچنین به این نکته اشاره می‌کند که عنکبوت‌ها و پرندگان به‌عنوان شکارچیان معمول شب‌پره‌ها، هر کاری می‌کنند تا از برخورد با این پروانه سمی جلوگیری کنند.

جلب توجه جفت با سم

هنگامی‌که پروانه‌های ماده بِلا آماده جفت‌گیری می‌شوند، ابری از آلکالوئیدهای هواپخش را منتشر می‌کنند. آن‌ها این آلکالوئیدها را از گیاهانی به دست آورده‌اند که قبل‌تر وقتی کرم بودند، از آن‌ها استفاده می‌کردند.

شب‌پره‌های نر که جذب این عطر شده‌اند، به ماده می‌رسند و در مراسمی کوتاه و درعین‌حال پیچیده شرکت می‌کنند. در طول این مراسم، آن‌ها با ظرافت سر ماده را با دو ساختار کرکی جمع‌شونده شبیه به قاصدک لمس می‌کنند.

هر رشته از این ساختارها حاوی آلکالوئیدهای پیرولیزیدین است. اگر شب‌پره ماده آلکالوئید نر را از نظر کمیت و کیفیت کافی بداند، اقدام به جفت‌گیری می‌کند. پس از جفت‌گیری، نر ترکیبی از آلکالوئیدهای اضافی را به‌جا می‌گذارد. ماده از این ترکیبات استفاده می‌کند تا تخم‌های حاصل را به سم آغشته کند.

چنین محافظتی از تخم در میان حشرات غیرمعمول است. این روش که در ابتدا در سال ۱۹۸۹ مشاهده شد، تنها نمونه شناخته‌شده در شب‌پره‌ها است که از منابع شیمیایی بدن خود برای آغشته کردن تخم‌ها به سم استفاده می‌کند.

انتهای پیام