شتاب رقابت هوش مصنوعی؛ تشدیدکننده نابرابری جهانی

به گزارش سیتنا، زنان و جوانان در معرض بیشترین خطر قرار دارند؛ هم برای از دست‌دادن شغل‌هایشان به‌دست هوش مصنوعی و هم به‌سبب سوگیری این فناوری علیه آنان.

براساس گزارشی از سازمان ملل متحد با وجود شتاب جهانی هوش مصنوعی و تلاش دولت‌ها برای پیشتازی در این فناوری، نابرابری بین کشورها می‌تواند بدون اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات قاطع عمیق‌تر شود و آنچه پژوهشگران «انشعاب بزرگ بعدی» می‌نامند رقم بخورد.

این گزارش که از سوی برنامه توسعه سازمان ملل متحد منتشر شد هشدار داد که هوش مصنوعیِ بدون مدیریت می‌تواند روند کاهش نابرابری‌های توسعه‌ای را که بخش زیادی از نیم‌قرن گذشته را رقم زده، معکوس کند.

این گزارش با لحنی هشدارآمیز گفت که پذیرش هوش مصنوعی به‌جای دهه‌ها در عرض چند ماه در حال وقوع است و بسیاری کشورها زیرساخت، مهارت و نظام‌های حکمرانی لازم برای بهره‌گیری از مزایای آن را ندارند و همزمان با اختلال‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از این فناوری روبه‌رو هستند.

فیلیپ شلکنز، اقتصاددان ارشد برنامه توسعه سازمان ملل در منطقه آسیا و اقیانوسیه، گفت: «شکاف اصلی در عصر هوش مصنوعی توانمندی است. کشورهایی که در مهارت، توان رایانشی و نظام‌های حکمرانی کارآمد سرمایه‌گذاری کنند بهره‌مند می‌شوند و دیگران در خطر جا ماندن جدی قرار می‌گیرند.»

گزارش بر منطقه آسیا و اقیانوسیه متمرکز بود و می‌گوید چون بیش از ۵۵ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده و با تنوع درآمدهای ملی و بزرگ‌ترین شکاف‌های امید به زندگی روبه‌رو است، به‌نوعی «نقطه صفر» این پویایی‌ها به‌شمار می‌رود.

با وجود میزبانی از بیش از نیمی از کاربران جهانی هوش مصنوعی، تنها ۱۴ درصد مردم این منطقه عملا از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و ۳.۷ میلیارد نفر بیرون از این جریان مانده‌اند. در همین حال یک‌چهارم جمعیت همچنان به اینترنت دسترسی ندارند و زنان در جنوب آسیا تا ۴۰ درصد کمتر از مردان صاحب تلفن هوشمند هستند.

با این حال گزارش می‌گوید این منطقه در عرصه هوش مصنوعی و نوآوری به‌سرعت در حال گسترش است؛ برای نمونه چین نزدیک به ۷۰ درصد ثبت اختراع‌های مرتبط با هوش مصنوعی را در اختیار دارد. در شش اقتصاد این منطقه بیش از ۳۱۰۰ شرکت تازه‌تامین‌مالی‌شده در حوزه هوش مصنوعی پدید آمده‌اند.

به‌گفته گزارش، کشورهایی چون سنگاپور، کره جنوبی و چین سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در زیرساخت و مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی انجام می‌دهند، در حالی که برخی دیگر هنوز در پی تقویت دسترسی و سواد پایه دیجیتال هستند.

هوش مصنوعی می‌تواند رشد سالانه تولید ناخالص داخلی این منطقه را حدود ۲ واحد درصد افزایش دهد و بهره‌وری را در بخش‌هایی مانند سلامت و مالی تا ۵ درصد بالا ببرد. تنها اقتصادهای آسه‌آن ممکن است در دهه آینده نزدیک به ۱ تریلیون دلار (حدود ۸۷ میلیارد یورو) به تولید ناخالص داخلی خود بیفزایند.

با این همه، به‌نوشته گزارش، حدود ۱.۳ میلیارد کارگر همچنان در اشتغال غیررسمی‌اند، نزدیک به ۷۷۰ میلیون زن خارج از بازار کارند و حدود ۲۰۰ میلیون نفر در فقر شدید زندگی می‌کنند.

زنان و جوانان در معرض بیشترین خطر

گزارش می‌گوید زنان و جوانان بیش از دیگران در برابر آشفتگی‌های ناشی از هوش مصنوعی آسیب‌پذیرند. یکی از دلایل اصلی این است که مشاغل زنان تقریبا دو برابر مشاغل مردان در معرض خودکارسازی‌اند.

این گزارش هشدار داد اشتغال جوانان در نقش‌هایی که در معرض هوش مصنوعی‌اند از هم‌اکنون رو به کاهش است، به‌ویژه برای گروه سنی ۲۲ تا ۲۵ سال و این امر مسیرهای آغازین حرفه‌ای را تهدید می‌کند.

همچنین خطر بالایی وجود دارد که نظام‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی نسبت به جوامع روستایی و بومی سوگیری نشان دهند، زیرا این گروه‌ها اغلب در داده‌هایی که سامانه‌های هوش مصنوعی با آن آموزش می‌بینند نمایان نیستند.

گزارش دریافته است که الگوهای اعتباری مبتنی بر هوش مصنوعی عمدتا بر پایه وام‌گیرندگان مرد شهری آموزش دیده‌اند و کارآفرینان زن و کشاورزان روستایی را به‌اشتباه پرخطر طبقه‌بندی کرده و آنها را از فرصت‌های مالی کنار گذاشته‌اند.

به‌علاوه یک شرکت از هر چهار شرکت انتظار دارد به‌دلیل خودکارسازی مبتنی بر هوش مصنوعی کاهش شغل رخ دهد. به‌گفته گزارش، تنها یک‌چهارم ساکنان شهری و کمتر از یک‌پنجم ساکنان روستایی می‌توانند کارهای پایه با صفحه‌گسترده انجام دهند.

شکاف دیجیتال

گزارش می‌گوید هرچند هوش مصنوعی می‌تواند برای بشریت فرصت‌هایی بیافریند؛ از تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها و پشتیبانی از سوادآموزی تا تقویت نظام‌های غذایی، اما برخی چیزها همچنان دور از دسترس مانده است.

بیش از ۱.۶ میلیارد نفر در منطقه آسیا و اقیانوسیه توان تامین یک رژیم غذایی سالم را ندارند و ۲۷ میلیون جوان همچنان بی‌سواد مانده‌اند.

در عین حال بسیاری کشورها به مدل‌ها و زبان‌های وارداتی هوش مصنوعی متکی‌اند که بازتاب‌دهنده واقعیت‌های فرهنگی یا زبانی آنها نیست.

این گزارش هشدار داد که برای اقتصادها کمبود مهارت‌های دیجیتال همچنان شدید است، غیررسمی‌بودن گسترده است و دستاوردهای ناشی از هوش مصنوعی در میان کشورها و بخش‌های مختلف نامطمئن و نابرابر باقی مانده است.

هوش مصنوعی در حکمرانی

با آنکه گزارش تاکید می‌کند هوش مصنوعی می‌تواند به دولت‌ها و خدمات عمومی کمک کند، از پیش‌بینی سیل گرفته تا امتیازدهی اعتباری، تنها شمار محدودی از کشورها مقررات جامع در حوزه هوش مصنوعی دارند.

گزارش هشدار داد تا سال ۲۰۲۷ بیش از ۴۰ درصد نشت‌های داده مرتبط با هوش مصنوعی در جهان ممکن است از سوءاستفاده از هوش مصنوعی مولد ناشی شود که بر ضرورت چارچوب‌های حکمرانی نیرومند تاکید می‌کند.

یافته‌های اروپایی

هرچند تمرکز گزارش بر آسیا و اقیانوسیه بود، پژوهش‌هایی از اروپا و آمریکای شمالی نیز ارائه شد که شکاف‌های گسترده در سراسر اروپا را نشان می‌دهد.

داده‌های اروپایی نشان می‌دهد برخی کشورها از جمله دانمارک، آلمان و سوئیس از آماده‌ترین‌ها در جهان برای مواجهه با هوش مصنوعی‌اند.

اما کشورهای اروپای شرقی مانند آلبانی و بوسنی و هرزگوین به‌طور قابل توجهی از همتایان غربی خود عقب‌ترند.

اجتناب‌ناپذیر نیست

گزارش تاکید می‌کند که گسترش نابرابری‌های ناشی از هوش مصنوعی از پیش مقدر نشده است.

کانی ویگناراجا، معاون دبیرکل سازمان ملل و مدیر منطقه‌ای برنامه توسعه سازمان ملل در آسیا و اقیانوسیه، گفت: «هوش مصنوعی با سرعت می‌تازد و بسیاری کشورها هنوز روی خط شروع‌اند.»

او افزود: «تجربه آسیا و اقیانوسیه نشان می‌دهد شکاف میان کسانی که هوش مصنوعی را شکل می‌دهند و کسانی که توسط آن شکل می‌گیرند تا چه اندازه می‌تواند سریع پدیدار شود.»

انتهای پیام