راهگشایی برای خروج استارتاپها از رکود
نایب رییس کانون ملی کارافرینان برتر رسمی کشور به مناسبت هفته جهانی کارافرینی تاکید کرد: پیوند ثبات حکمرانی، بهبود محیط کسبوکار و حمایت عملی از کارافرینان ، نوآوری و سرمایهگذاری، کلید خروج از رکود استارتاپها در آینده خواهد بود.
به گزارش سیتنا، دکتر داوود ادیب، PHD کارافرینی، عضو هیات امنای کانون ملی کارافرینان برتر رسمی کشور و نایب رییس کانون ملی کارافرینان برتر رسمی کشور به مناسبت هفته جهانی کارافرینی در یادداشتی به مناسبت هفته جهانی کارافرینی نوشت:
هفته جهانی کارآفرینی (GEW) رویدادی جهانی و گسترده است که هر سال از ۸ تا ۱۴ نوامبر، برابر با ۱۷ تا ۲۳ آبانماه، در سراسرجهان برگزار میشود. این رویداد بزرگ با هدف ترویج فرهنگ کارآفرینی و تشویق افراد به پرورش ایدههای نو و راهاندازی کسبوکارهای خلاقانه شکل گرفته است.
در طول این هفته، مجموعه ای از برنامهها، رویدادها و فعالیتهای آموزشی و الهامبخش در کشورهای مختلف اجرا میشود تا افراد بیشتری با فرصتهای کارآفرینی آشنا شده و انگیزه لازم برای ورود به این عرصه را پیدا کنند. بسیاری معتقدند GEW با ایجاد موجی از آگاهی و نوآوری، نقشی کلیدی در تقویت جایگاه کارآفرینی دارد و میتواند زمینهساز آغاز مسیر کسبوکار برای افراد علاقهمند باشد.
این رویداد بینالمللی با حضور کارآفرینان، مشاوران، سرمایهگذاران، متخصصان و علاقهمندان، بستری ارزشمند برای یادگیری، شبکهسازی و تبادل تجربه فراهم میآورد. کارگاههای آموزشی، سخنرانیهای الهامبخش، جشنوارههای استارتاپی و نشستهای تخصصی، تنها بخشی از برنامههایی هستند که در این هفته برگزار میشوند.
هفته جهانی کارآفرینی، بیش از هر چیز، تلاشی هماهنگ برای ایجاد فضایی پویا و انگیزهبخش است؛ فضایی که افراد بتوانند باور به توانمندیهای خود را تقویت کرده و ایدههای خلاقانهشان را به کسبوکاری پایدار و اثرگذار تبدیل کنند. این رویداد گامی مهم در مسیر توسعه اقتصادی، خلق فرصتهای جدید و ساخت آیندهای نوآورانه و امیدبخش به شمار میرود.
در سال های اخیر در شاخص های جهانی نو آوری رتبه های مناسبی نداشته ایم به عنوان مثال در سال 2025 در بین 138 کشور در شاخص محیط نهادی رتبه 134 ، در شاخص محیط نظارتی رتبه 138 ، در کیفیت نظارت رتبه 138 در محیط کسب و کار رتبه 133 و در رتبه پایداری سیاست های کسب و کار رتبه 129 را داشته ایم.
پیوند ثبات حکمرانی، بهبود محیط کسبوکار و حمایت عملی از نوآوری ، سرمایهگذاری و کارآفرینان، کلید خروج از رکود استارتاپها در مسیر پیش روی کشور خواهد بود.
در عصر حاضر، قدرت جهانی دیگر تنها به منابع طبیعی یا نظامی بستگی ندارد و نوآوری و فناوری نقش تعیینکنندهای را داشته و امروزه استارتاپها به عنوان موتور رشد اقتصادی و نوآوری، نقش کلیدی در افزایش رقابتپذیری کشورها ایفا میکنند.
این یک واقعیت است که سرمایهگذاری در استارتاپها نه تنها اقتصاد را تقویت میکند، بلکه زیرساختهای اقتصاد دیجیتال و فرهنگ کارآفرینی را نیز توسعه میدهد. کشورهایی که اکوسیستم استارتاپی قوی دارند، نفوذ و سهم بیشتری در بازارهای جهانی پیدا میکنند.
علاوه بر اقتصاد و امروزه اقتصاد دیجیتال، استارتاپها تغییرات اجتماعی و فرهنگی نیز ایجاد میکنند و آینده جامعه را شکل میدهند. بنابراین، در هزاره سوم حکمرانی استارتاپها به معنای حکمرانی بر نوآوری و آینده است و کشورهایی که این مسیر را در پیش میگیرند، به قدرتهای جهانی تبدیل میشوند.
از اوایل دهه ۱۳۹۰، اتفاق تازهای در فضای کسبوکار ایران افتاد؛ موجی از استارتاپها آرامآرام شکل گرفتند در آن زمان ، تحریمها مانع دسترسی به برخی فناوریهای خارجی شد، اما این محدودیت برای خیلی از تیمهای ایرانی تبدیل به فرصت شد. بهجای تکیه به سرویسهای آماده غربی،نسخههای بومی شکل گرفت .این مسیر، بهنوعی باعث شداستارتاپها مجبور شوند نوآوری کنند و راهحلهایمخصوص بازار ایران بسازند.
از طرف دیگر، دولت و نهادهای سیاستگذار هم در آن مقطع موثر واقع گردیدند. شرکتهای دانشبنیان، مراکز رشد، پارکهای علم و فناوری و کارخانههای نوآوری ایجاد شدند تا موتور رشد این جریان را تقویت کنند. نتیجه همه این عوامل، ظهور یک اکوسیستم پرتحرک و فناوریمحور بود کهکمکم جایگاهی مشخص در اقتصاد ایران پیدا کرد و بهسیاست کلان کشور برای کاهش وابستگی به نفت کمک کرد.
به این ترتیب، دهه نود شمسی به نقطه عطفی تبدیل شد؛دورهای که در آن یک موج جدید از کارآفرینی، با همه محدودیتها و فرصتهای خاص خودش، شکل گرفت و چهره اقتصاد دیجیتال ایران را تغییر داد.
دلایل شکلگیری موج استارتاپها در دهه 90
دلایل شکلگیری موج استارتاپها در اوایل دهۀ ۱۳۹۰ را میتوان در چند عامل اساسی جستوجو کرد.
از یکسو زیرساختهای فناوری اطلاعات، اینترنت نسبتاپرسرعت نسبت به قبل و تلفنهای هوشمند بهطور بیسابقهای گسترش یافتند و امکان ارائه خدمات آنلاین را برایکسبوکارها فراهم کردند.
از سوی دیگر، با ترویج جهانی فرهنگ مصرف گرایی، جامعه با نیازهای جدید روبه رو شده بود و خلأهای بسیاری در بازار وجود داشت که فرصتهای جذابی برای ایدههای نو ایجاد میکرد.
ورود پر رنگ سرمایهگذاران خطرپذیر در دهه 90، تأثیر نمونههای موفق جهانی و همچنین شرایط اقتصادی و محدودیتهای خارجی، همگی دستبهدست هم دادند تا موجی از کسبوکارهای نوپا در کشور شکل بگیرد و بهتدریج رشد کند.
نقش سیاستهای دولت، اقتصاد مقاومتی و تحریمها
در کنار این عوامل، سیاستها و بخشنامههای دولت در چارچوب اقتصاد مقاومتی نیز نقش مهمی در تقویت اکوسیستم استارتاپی داشت.
با تشدید تحریمها و محدودیتهای بینالمللی، کشور نیاز بیشتری به تولید راهحلهای بومی، کاهش وابستگی به خارج و توسعه خدمات دیجیتال داخلی پیدا کرد.
دولت با تدوین برنامههایی برای حمایت از شرکتهای دانشبنیان، ارائه معافیتهای مالیاتی، تسهیل صدور مجوزها و تشویق تحقیق و توسعه، زمینه را برای رشد کسبوکارهای نوآور فراهم کرد.
نتیجه این ترکیبِ سیاستهای حمایتی، فشارهای اقتصادی و ضرورت خودکفایی، شکلگیری موجی قدرتمند از استارتاپها بود که توانست جای خالی بسیاری از خدمات خارجی را با نسخههای داخلی و بعضاً خلاقانه در آن زمانپر کند.
با وجود رشد سریع استارتاپها در اوایل دهۀ ۱۳۹۰، مسیر کارآفرینی در ایران با موانع و رکودهایی روبهرو شد که باعث کند شدن رشد اکوسیستم شد. مهمترین دلایل را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:
دلایل کند شدن رشد استارتاپ ها سال های اخیر
تغییرات مدیریتی و سیاستگذاریهای ناپایدار به عنوان یک اصل همواره مشکل زا می باشد . این موضوع در معاونت علمی نیز باعث شد بسیاری از برنامهها و حمایتها به شکل کامل اجرا نشوند و استارتاپها نتوانند برنامهریزی بلندمدت داشته باشند.
طبق شاخصهای بینالمللی، ایران در نوآوری و تبدیل ایده به محصول یا خدمت هنوز جایگاه بالایی ندارد و این موضوع باعث کاهش انگیزه و توان رقابت استارتاپها شده است.
مهمترین دلیل رکود استارتاپها
با توجه به ترکیب عوامل داخلی و خارجی، مهمترین دلیل رکود استارتاپها در ایران را میتوان در عدم تداوم و ثبات سیاستهای حمایتی دولت و نبود زیرساختهای قانونی و اجرایی مناسب برای کسبوکار دانست.
از این عوامل می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
به عبارت سادهتر چنین می توان اذعان نمود ، حتی اگر سرمایه، نیروی انسانی و ایده وجود داشت، نبود ثبات درقوانین و حمایتهای عملیاتی باعث شد اکوسیستم نتواند پایداری پیدا کند.
اقداماتی که برای خروج از رکود لازم است
برای بهبود شرایط و تقویت اکوسیستم استارتاپی، اقدامات زیر اهمیت دارد:
نبودن ثبات و شفافیت در سیاستهای حمایتی موجب بی اعتمادی گردیده و باعث خروج نخبگان از کشور و هدایت سرمایه ها به خارج از ایران می گردد
برای بهبود محیط کسب و کار داخلی نیازمند کاهش بروکراسی و تسهیل ثبت شرکتها و دریافت مجوزها میباشیم
ایجاد نهادهای سرمایه گذاری پایدار و سهل الوصول در راستای تشویق سرمایه گزاران داخلی و خارجی ضروری می باشد
حمایت از مراکز تحقیق و توسعه و دانشگاه ها در راستای جذب ایده ها و تجاری سازی انگیزه ای برای شرکت های استارتاپ در راستای همکاری با دانشگاه ها ایجاد می سازد.
در سال های اخیر در شاخص های جهانی نو آوری رتبه های مناسبی نداشته ایم به عنوان مثال در سال 2025 در بین 138 کشور در شاخص محیط نهادی رتبه 134 ، در شاخص محیط نظارتی رتبه 138 (یعنی بعد از ایران هیچ کشور دیگر وجود ندارد) ، در کیفیت نظارت رتبه 138 (که باز بعد از ایران هیچ کشور دیگر وجود ندارد) در محیط کسب و کار رتبه 133 و در رتبه پایداری سیاست های کسب و کار رتبه 129 را داشته ایم.
بهطور خلاصه: پیوند ثبات حکمرانی، بهبود محیط کسبوکار و حمایت عملی از نوآوری و سرمایهگذاری، کلید خروج از رکود استارتاپها در آینده خواهد بود.
این یک واقعیت است که اگر با روش های جاری در کشور حرکت کنیم احتمال دارد سالانه در حد چند پله محدود صعود و یا حتی کاهش رتبه داشته باشیم و در این صورت امکان دارد بخش بزرگی از استارتاپ های کشور را از دست دهیم.
ما نیاز داریم که تغییرات اساسی در نگرش نو آوری مسولان مرتبط ایجاد کنیم و اگر این اتفاق نیفتد محکوم به شکست در حوزه های مختلف کارافرینی در کشور خواهیم بود. ترکیب حمایت نهادی، نگرش نوآورانه و تسهیل محیط کسبوکار باعث میشود ایران بتواند جایگاه خود را در شاخصهای نوآوری جهانی ارتقا دهد.
انتهای پیام
افزودن دیدگاه جدید