نقش پردازش ابری در تحول صنعت بانکداری دیجیتال

به گزارش سیتنا، در گفت‌وگوی ویژه این شماره از ماهنامه نسل چهارم، با مهندس مقداد محمدی محفوظ، معاون عملیات شرکت داده ورزی سداد، پیرامون موضوع «نقش پردازش ابری در بانکداری دیجیتال»، به گفت‌و‌گو نشستیم که مشروح آن در ذیل آمده است.

نقش پردازش ابری در صنعت بانکداری دیجیتال دنیا و نقشی که در حوزه بانکداری کشور ما دارد چیست و آیا بانک‌ها به دنبال این موضوع رفته‌اند؟

شاید مهمترین عنصر تحول دیجیتال، تکنولوژی و الزام به بهره برداری از آن باشد؛ که استفاده از فناوری‌های دیجیتال در زندگی روزمره را به امری اجتناب ناپذیر تبدیل نموده که به معنای تحول دیجیتال است. ما در دنیایی در حال تکامل مداوم زندگی می کنیم. در این دنیای پرتغییر، همه ی کسب و کارها باید فعالیت خود را به سمت شیوه های جدید فناورانه  هدایت کنند و شاید بهتر بگوییم این یک الزام اجباری شیرین است. به همین دلیل است که  تحول دیجیتال به ابزاری برای بقا تبدیل می شود و انقلابی خاموش اما قابل لمس شکل می گیرد، و در این تحول، رایانش ابری نقشی اساسی دارد، و به مثابه نیروی پیشرانه ای برای این تحول  تبدیل شده است، که با کاهش زمان در ارائه زیرساخت های مورد نیاز و ارائه راهکاری ایمن و معقول در آینده ای بسیار نزدیک به بخشی جدایی ناپذیر و الزامی از زیرساخت های بانکی بدل خواهد شد و دور نیست زمانی که با واژه « بانکداری ابری» روبرو شویم.

امروزه هر کسب و کاری، عملکرد خود را از طریق تجربه مشتری سنجش و اندازه گیری می کند و از بهینه ترین مدل های کسب و کار، مدل هایی با قابلیت دسترسی به زیرساخت های رایانش ابری  هستند که بتوانند آن کسب و کار را پشتیبانی کامل نموده و با قابلیتی چابک و پاسخگویی به هنگام،  نیازهای برخط در بخش های زیرساختی و عملیاتی آن کسب و کار را همراهی کنند تا علاوه بر افزایش و حفظ کیفیت خدمات به مشتریان موجود، با سرعتی مناسب کانال های جدید را نیز برای ارائه تجربه ها و مشتریان جدید در سطوح مختلف پوشش داده و با تمایز استراتژی زیـــرساختـــی و راه کاری خود، نسبت به رقبای بازار موقعیتی برتر و دارای مزیت رقابتی ایجاد کنند.

رایانش  ابری، آینده‌ زیرساخت و خدمات فناوری بانکی است. فقط کافی است که همه موسسات مالی، فناوری خود را به فضای ابری منتقل کنند. همزمان با انطبـــاق بانک‌ها با تغییرات بازار و چشم اندازهای فناوری جدید ، رایانش ابری نقش مهمی را ایفا می‌کند و راه های جایگزینی برای دسترسی به فناوری اصلی بانکداری را فراهم می کند. راهکاری که شاید جدا از مباحث زیرساختی، مفهومی نوین با عنوان « بانکداری ابری» یا«بانکداری به عنوان خدمت» را نیز با خود به دنبال می آورد و با کاهش هزینه های مارپیچ، استقرار و نگهداری سیستم های پیچیده داخلی، در کنار نیاز به همگام سازی با انتظارات مصرف کننده، بانک ها را به سمت تقاضای روزافزون مدل های استقرار نوآورانه، انعطاف پذیر و مقرون به صرفه برای راه حل های بانکی سوق می دهد.

با گذشت بیش از 10 سال از راه‌اندازی بانکداری اینترنتی و سرویس‌های مرتبط با آن در کشور، امروزه مردم بخشی از امورات خود را از درگاه دیجیتال انجام می‌دهند. اما این نوع رفتار برای رفع نیازمندی ها اصولا انتخابی بوده است و مردم می‌توانستند به جز برآورده کردن نیازهای خدماتی خود، هم از درگاه‌های فیزیکی استفاده کنند و هم از درگاه‌های دیجیتال؛ اما رشد و توسعه سرویس‌های دیجیتال و مقرون به صرفه شدن و بالا رفتن هزینه‌های خدمات غیرفیزیکی و حضوری باعث شد تا تامین‌کنندگان خدمات به ویژه مراکز دولتی به سمت ارائه این سرویس‌ها به صورت خدمات غیرحضوری دیجیتال حرکت کنند و این موضوع به امری اجباری تبدیل شود. به عنوان مثال برخی سرویس‌ها اگر اینترنتی ارائه می‌شد، برای افرادی که به هر دلیلی نمی‌توانستند از خدمات دیجیتال استفاده کنند، از خدمات فیزیکی استفاده می‌کردند. این امور باعث می‌شود حرکتی شروع شود تا صنایعی که اصولا خودشان را غیرمرتبط با درگاه‌های دیجیتال می‌دانستند به فکر آن باشند تا خدمات شان را از طریق دیجیتال و مبتنی بر فناوری اطلاعات ارزیابی کنند؛ این‌ها تحول دیجیتال هستند.

تحول دیجیتال باعث رشد تقاضا و مصرف بر درگاه‌های مبتنی بر خدمات دیجیتال در تمام عرصه‌ها می‌شود. حوزه‌های پولی و مالی از اجزای جدایی ناپذیر درآمد و هزینه کردن افراد در این امور است. یکی از اصلی ترین بخش‌های حوزه دیجیتال، حوزه بانکی است.  فناوری‌های مالی و بانکی جزو فناوری‌های پایه و مادری هستند که تمام کسب و کارها برای انجام امورات مرتبط و دریافت و پرداخت آن‌ها نیازمند خدمات بانکی هستند. بانک‌ها باید تبدیل به پلتفرم‌هایی برای عرضه خدمات مالی و بانکی شوند»بانک به مثابه زیرساختی برای کسب وکارها». فناوری‌های مالی به عنوان زیرساخت تمام کسب ‌وکارهای پایه‌ در تلاش اند تا به سمت دیجیتالی شدن حرکت کنند، و بانک‌ها در این تحول دیجیتال هم نقش اصلی را عهده دار هستند و هم نقش زیرساختی که کسب و کارهای مختلف در دل آنها شکل گرفته و به سمت بلوغ حرکت می کنند.

این تغییرات را بگذاریم در کنار فناوری‌های دیجیتال و شفاف سازی‌هایی که در حوزه مالی و بانکی در تمام دنیا مورد نیاز است و به حذف فیزیکی پول منجر شده و بانک‌ها نیز بالطبع به عنوان پیشروهای این تحول به سمت استفاده از ابزارهای پرداخت الکترونیک حرکت کرده‌اند.

تحول دیجیتال، رویکرد کسب و کارها به حوزه دیجیتال، زیرساختی بودن و پایه بودن صنایع بانکی در این تحول، حذف فیزیکی پول، همه اینها یعنی هر آنچه که بانک‌ها اگر پیش بینی نکرده باشند! با موجی از تقاضای خدمات بانکی، نه به صورت سرویس‌های مستقیم بانکی؛ بلکه خدمات و زیرساخت‌های بانکی به عنوان سرویس و پلتفرم‌های پایه برای کسب و کارها مواجه می‌شوند، مدنظر است تا بانک‌ها در این مواجهه دچار مشکل نشوند و آمادگی ارائه سرویس و خدمات مالی و بانکی را به کسب‌وکارها داشته باشند. این موضوع یک وجه کسب و کاری و خلاقیت و همراه بودن با بازار و تکنولوژی را دارد و وجه دیگرش، چابکی در توسعه و تولید نرم افزارها، زیرساخت‌ها و پلتفرم‌های بانکی است تا نیازهای کاربران را در قالب سرویس‌های بانکی عرضه کند. وجه پنهان دیگر، حوزه عملیات و راهبری این سرویس هاست. زیرساخت و عملیات، آن وجهی است که دیده نمی شود و اصولا نباید دیده شود و کیفیتش مبتنی بر ملموس نبودن آن در نقطه انتهایی ارائه سرویس است. این زیرساخت  به عنوان یک سکوی ارائه دهنده خدمت با حجم زیادی از درخواست‌های بانکی مواجه می‌شود  که باید همزمان با در نظر گرفتن اصول عملیاتی، مشتمل برکیفیت و تداوم سرویس پایدار همراه با حفظ و نگهداشت اصول امنیت سرویس و تعهد در حفظ حریم خصوصی اطلاعات مالی و بانکی کاربران، نسبت به ارائه خدمات مالی بانکی انجام وظیفه کند.

حجم زیاد تراکنش‌ها، چابکی در توسعه ارائه خدمت و به هوش بودن برای ارائه با کیفیت سرویس‌ها در کانال‌های عملیاتی با رعایت موارد بالا. زمانی که بانک‌ها با این موارد مواجه شدند چه کاری باید انجام دهند؟ دنیا امروز دنیای رقابت است و مهمترین عنصر رقابتی امروز ارائه خدمت مورد انتظار و مناسب با نیاز مشتری در زمان مناسب است. ضمن این که هزینه‌ها نیز باید برای ارائه دهنگان خدمات به صرفه باشد.

اگر بانک‌ها و موسسات مالی بخواهند در زمان مناسب پاسخگویی داشته باشند و علاوه بر دانش و تکنولوژی، آمادگی پذیرش هزینه‌کرد هم داشته باشند، این هزینه‌ها باید مقرون به صرفه باشند. استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی در حوزه‌های زیرساختی پردازشی و زیرساخت‌های فضای ذخیره سازی اطلاعات، اصولا روش‌های قدیمی هستند که هم کند هستند و هم هزینه کرد بالایی دارند که بهای تمام شده آن برای ارائه به مشتری مقرون به صرفه نیستند. حرکت به سمت رایانش ابری برای توسعه و به کارگیری زیرساخت‌ها با استفاده از تکنولوژی های این حوزه، اگر برای هر صنعتی مستحب است، در صنعت بانکداری امری واجب و گریزناپذیر است. اگر بانک ها در زمان مناسب به این سمت حرکت نکنند، در ارائه خدمت به مشتری دچار مشکل می‌شوند. ما نیز در بانک ملی ایران و شرکت داده ورزی سداد به عنوان بازوی اجرایی بانک ملی ایران، در حوزه فناوری اطلاعات و بانکداری الکترونیک از این امر مستثنی نیستیم و از حدود دو سال قبل نسبت به عکس العمل و پاسخگویی در قبال این تغییر شیرین اقدام لازم را شروع کرده و نسبت به ایجاد زیرساخت‌های مبتنی بر تکنولوژی پردازش ابری در بخش‌های مختلف اقدام کردیم و در حال حاضر فاز اول پروژه زیرساخت ابری بانک ملی با عنوان زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)، در بانک ملی ایران پایان یافته است و امروز که با شما صحبت می کنم در نقطه رضایت بخشی از ایجاد و توسعه این زیرساخت هستیم و به لطف خداوند متعال در حال بهره برداری از این زیرساخت برای سرویس های جدید و نمونه ای در بانک ملی می باشیم.

به چه دلیلی سداد و بانک ملی پردازش ابری را در اولویت کار خود قرار دادند؟

از دو سال قبل و براساس استراتژی کلان بانک ملی ایران در روند تحول دیجیتال در صنعت بانکداری و مطالعاتی که صورت گرفت، ایجاد زیرساخت رایانش ابری با اولویت بالا در دستور کار این معاونت قرار گرفت و با شروع مطالعات مقدماتی زیرساخت رایانش ابری به عنوان یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده تحول دیجیتال در صنعت بانکداری، شناسایی و فرآیند اجرایی ایجاد و راهبری آن آغاز گردید. مطالعات ما نشان می داد که زیرساخت های مبتنی بر رایانش ابری، جدا از آنکه پاسخگویی‌ ما را برای توسعه و به کارگیری زیرساخت‌های پردازشی و ذخیره ساز تسریع و تسهیل می کند، هزینه‌های ما را نیز با توجه به اینکه منابع به صورت کاملا اشتراکی در کانال‌های مختلف و بر اساس نیازمندی قابل اشتراک هستند، کاهش داده و مجبور نخواهیم بود برای ارائه زیرساخت‌های مناسب، هزینه‌های نامتعارف بپردازیم؛ یعنی بر اساس آن مقداری که به آن نیاز داریم در زمان نیاز هزینه می‌کنیم و نیاز به حرکت هر چه سریعتر به این حوزه را در بانک ملی ایران ضرورتی بدون اتلاف وقت دیدیم و اقدامات لازم جهت ایجاد و بهره برداری از آن را آغاز کردیم.

مزیت‌های سیستم پردازش ابری و اینکه به شکل ملموس چه تاثیری در سیستم بانکداری دیجیتال دارد را بفرمایید. همچنین بفرمایید که معایب این سیستم چیست؟

اگر بخواهیم مهمترین مزایای این تکنولوژی را تیتروار بیان کنیم می توانیم از کاهش هزینه های زیرساختی، مقیاس پذیری؛ توسعه و چابکی در ارائه خدمت، تداوم کسب و کار، امکان ایجاد بلوک های زیرساخت پردازش سریع، ساختارهای پشتیبان مدیریت شده، جابه جایی پذیری و ارائه سرویس های منطقه ای، فناوری اطلاعات سبز در کمک به محیط زیست (Green IT) و امنیت به عنوان خدمت نهفته در اجزای معماری نام ببریم.
اما قطعاً از بزرگترین مزایای آن، کاهش هزینه، انعطاف پذیری و مقیاس پذیری است؛ یعنی تمام سامانه‌ها و سرویس‌هایی که بر روی زیرساخت‌های ابری بنا می‌شوند دارای این ویژگی ها بر اساس زمان بندی خاص خودشان هستند و ما نگرانی در ترافیک‌های پیش بینی نشده در ارائه سرویس نخواهیم داشت؛ کما اینکه  صرفه اقتصادی این موضوع و بهره مندی بهینه از روش اشتراک منابع، مزیتی است که شاید در نسل‌های قبلی تکنولوژی زیرساختی این قابلیت وجود نداشت. تامین نیروی متخصص برای توسعه مورد نیاز جهت شخصی سازی و بومی سازی تکنولوژی، و همچینن نیروی متخصص برای راهبری و بهره برداری اجرایی از این زیرساخت، بزرگترین مشکل ما همچون دیگر صنابع لبه تکنولوژی در بسیاری از کشورها است. چرا که نیروی کار اهمیت ویژه‌ای دارد و بزرگترین چالش موسسات مالی و بانکی فعال در این حوزه تامین نیروی کارآمد و متخصص برای توسعه این زیرساخت است که از معایب آن است.

مجموعه سداد از چه مدل‌ها و راهکارهایی برای ارائه سرویس در پردازش ابری استفاده می‌کند و خدمات و پروژه‌هایی که در این سیستم تعریف شده شامل چه بخش‌هایی است؟

پایه و اساس ایجاد این زیرساخت در بانک ملی ایران مبتنی بر Open Stack یکی از از متداول‌ترین اکو سیستم های این حوزه است که در بسیاری از پروژه های تجاری و غیرتجاری در عرصه بین الملل و نیز پروژه های داخلی به عنوان هسته اصلی توسعه این زیرساخت است، در نظر گرفته شده است و با توجه به متن باز بودن این زیرساخت از یک سو یک تیم متخصص توسعه دهنده زیرساخت رایانش ابری برای بومی سازی و شخصی سازی این زیرساخت متناسب با نیازهای بانک ملی تشکیل دادیم. به صورت موازی در بخش مدیریت زیرساخت سیستمی مرکز داده نسبت به تشکیل تیم متخصص در مدیریت و راهبری زیرساخت رایانش ابری به جهت بهره‌مندی از زیرساخت ابری برای استفاده از زیرساخت سیستمی مورد نیاز اقدام نمودیم.

برنامه ریزی راهبردی ما در بانک ملی برای استفاده از  رایانش ابری مشتمل بر 3 مرحله اصلی می باشد. تاکنون در مرحله اول که زیرساخت به عنوان سرویس بود و به عنوان (IaaS) نامبرده می شد، برای استفاده از سرویس‌های جدید مورد استفاده قرار گرفته است و به پایان رسیده است. هم اکنون در حال گذار به فاز توسعه این زیرساخت با حرکت به سمت فضاهای ذخیره ساز نرم افزار محور (SDS) و شبکه های مبتنی بر تعریف نرم افزاری (SDN) می باشیم. در فاز چهارم هم که از اواسط سال آینده آغاز خواهد شد، به سمت مراکز داده مبتنی بر تعریف نرم افزار(نرم افزار محور) (SDDC) حرکت خواهیم نمود.

مسیر آینده رایانش ابری در دنیا چیست و درکشور ما به چه سمتی پیش می‌رود؟ سداد چه برنامه‌هایی برای آینده دارد؟

فضای ابری واقعیتی است که دنیا با آن کنار آمده و پیش بینی می‌شود تا پایان 2022 درآمد مالی حوزه پردازش ابری در سطح بین‌المللی به 421 میلیارد دلار برسد. اتفاقاتی که هم اینک در این حوزه در حال رخدادن است، این است که استفاده از این تکنولوژی در بخش IaaS به امری جهانی تبدیل شده و بسیاری از کسب و کارهای کوچک، متوسط و حتی بزرگ و گسترده  نیز دیگر تمایلی به استفاده از سرویس‌های سنتی خدمات میزبانی مراکز داده نداشته و در حال گذار و مهاجرت سریع به سمت زیرساخت های ابری هستند. سرمایه گذاری و حرکت غول‌های تکنولوژی روی این حوزه نشان می‌دهد که این تکنولوژی آینده زیرساخت‌های سرویس و خدمات فناوری اطلاعات را رقم خواهم زد. در این بین سازمان‌ها و مراکز مالی و دولتی نیز به دنبال راهکارهای رایانش ابری خصوصی و یا راهکاری ترکیبی هستند که در این سبک از راهکارهای رایانش ابری، سازمان ها برای بخش های دارای محرمانگی، ارزش های زیرساخت‌های رایانش ابری خصوصی را فراهم آورده و  نقطه انتهایی و رهاسازی سرویس که در سطح تعامل با مشتری و کاربر نهایی است را به زیرساخت ابری عمومی واگذار می کنند که کیفیت سرویس درلبه کاربران و محرمانگی را در کنار هم دارند و از آن با عنوان زیرساخت رایانش ابری هیبرید نام می برند. در تمامی کشورها معمولا پیشگامان نوآوری دیجیتال، دو صنعت اپراتورهای تلفن همراه و بانکدارها هستند؛ چراکه انتظار مردم از این دو با توجه به سطح کاربردپذیری و تعامل روزمره شان قابل مقایسه با دیگر صنایع نمی باشند. بانک‌ها به عنوان یک عنصر اصلی زندگی روزمره در تبادلات مالی از یک سو و شیوع ویروس منحوس کرونا  از سویی دیگر به عنوان کاتالیزور این حرکت باعث شده اند که تراکنش‌های مالی بانکی به صورت غیرقابل پیش بینی رشد فزاینده ای داشته باشند و الزام به ایجاد این زیرساخت را سرعت بخشند.

مجموعه داده ورزی سداد نیز به عنوان یکی از اولین پیشگامان این عرصه در صنعت بانکداری با اولویت بالا در جهت رفع نیازمندی مشتریان بانک ملی ایران در حال خدمت رسانی است و در برنامه های آتی در نظر دارد تا از دانش و سرویسی که در داده ورزی سداد ایجاد شده  است به مشتریان مختلف به ویژه فعالان حـــوزه بانکداری، هم در ارائـــه زیــــرساخت‌های رایانش ابری به عنوان خدمت و هم خدمات مشاوره در طراحی، نصب، راه اندازی ایفای نقش کند.

موسسات مالی و بانکی برای آینده ای نزدیک، باید آمادگی همراهی با این تغییر را داشته باشند و دیر یا زود به سمت مدل های خدمت و تحویل حرکت کنند و برای این موضوع از انعطاف پذیری عملیاتی، صرفه جویی در هزینه که راهکاری جز رایانش ابری برای آن نخواهد بود، گریزی نیست. موسسات مالی بانکی در این سیر تحول دیجیتال با یک تکامل تدریجی و نوین روبرو خواهند شد که همگام با نوآوری در ارائه خـــدمت و کانال های توزیع باید چابکی در ایجاد و ارائه زیرساخت خدمت و عمیات را داشته باشند. در آینده انتظار می رود که بانک ها ترکیبی از زیرساخت های رایانش ابری را در اختیار داشته باشند که ترکیبی از مدل های استقرار ابر خصوصی، ترکیبی و عمومی ارائه می شود و سهم سرویس های ابری به تدریج در ترکیب خدمات افزایش می یابد.

انتظار می رود ابرهای خصوصی به طور فزاینده ای به مدل استقرار خدمات ابری در بیـــن بانک ها تبدیل شوند و به موسسات مالی و بانکی  امکان کنترل کامل زیرساخت مورد نیاز را در کانال های لحظه ای مبتنی بر سرویس مورد تقاضا از سوی مشتریان را ارائه کنند.

انتهای پیام