ربات ها جایگزین انسان ها برای مراقبت از سالمندان
به گزارش سیتنا، در آزمایشگاهی در شمال غرب لندن، سه دست فلزی و رباتیک سیاهرنگ به شکل عجیبی روی میز کار مهندسی حرکت میکنند. نه چنگال دارند، نه انبر، بلکه هر کدام چهار انگشت و یک شست دارند که به آرامی باز و بسته میشود، با مفصلهایی درست در همان جایی که باید باشند.
ریچ واکر، مدیر شرکت «شدو ربات» که این دستها را ساخته، به شوخی میگوید: «ما نمیخواهیم ترمیناتور بسازیم.»
او عینکی است، موهای بلندی دارد و با ریش و سبیلش بیشتر شبیه هیپیهای نسل جدید به نظر میرسد تا نابغههای فناوری. و با غرور آشکاری مرا در شرکتش میگرداند.
میگوید: «هدف ما ساخت رباتی بود که به شما کمک کند و زندگیتان را بهتر کند، یک خدمتکار همهمنظوره که بتواند در خانه هر کاری انجام دهد، تمام کارهای خانه را انجام دهد...»
اما آرزو و هدفی عمیقتر هم وجود دارد: رسیدگی به یکی از فوریترین چالشهای بریتانیا یعنی بحران فزاینده در حوزه مراقبتهای اجتماعی.
گزارش خیریهای به نام «مهارت برای مراقبت» در سال گذشته نشان داد که در انگلستان ۱۳۱ هزار شغل خالی برای پرستاران و مراقبان بزرگسال وجود دارد. و به گفته موسسه حمایت از سالخوردگان در بریتانیا، در مجموع حدود دو میلیون نفر از شهروندان ۶۵ سال به بالا در انگلستان با نیازهای برآوردهنشده مراقبتی زندگی میکنند.
تا سال ۲۰۵۰، از هر چهار نفر در بریتانیا، یک نفر بالای ۶۵ سال خواهد بود؛ موضوعی که احتمالا فشار بیشتری بر سیستم مراقبتی وارد میکند.
اینجاست که پای رباتها به میان میآید.
دولت پیشین بریتانیا ۳۴ میلیون پوند برای توسعه رباتهایی سرمایهگذاری کرده بود که ممکن است برای ارائه خدمات مراقبتی به کار گرفته شوند. آنها حتی در سال ۲۰۱۹ گفته بودند که «در ۲۰ سال آینده، سیستمهای خودکار از جمله رباتها، بخشی عادی از زندگی ما خواهند شد و سبک زندگی، کار و سفر ما را دگرگون خواهند کرد».
اما آیا این «فنگرایی راهحلمحور» که بیشتر شبیه فیلمهای علمیتخیلی است، واقعا راهحل مناسبی خواهد بود؟ و آیا واقعا حاضرید در دوران پیری و در آسیبپذیرترین حالت، مراقبت از خود یا عزیزانتان را به یک ماشین بسیار قدرتمند بسپارید؟
ورزش با ربات
ژاپن نگاهی اجمالی به آیندهای ارائه میدهد که در آن رباتها در کنار ما زندگی میکنند.
ده سال پیش دولت ژاپن برای ترویج توسعه و استفاده از رباتها در خانههای سالمندان، شروع به ارائه یارانه به تولیدکنندگان ربات کرد. این اقدام تا حدی ناشی از جمعیت پیر و کمبود نیروی انسانی در مراکز نگهداری سالمندان بود.
دکتر جیمز رایت، متخصص هوش مصنوعی و استاد مدعو دانشگاه کوئین مری لندن، هفت ماه به مشاهده عملکرد این رباتها در ژاپن پرداخت تا ببیند در خانههای سالمندان چقدر مفید هستند.
در مجموع سه نوع ربات مورد بررسی قرار گرفتند.
اولی «هاگ» نام داشت که شرکت فوجی در ژاپن آن را طراحی کرده بود و شبیه واکری بسیار پیشرفته بود. این دستگاه پدهایی داشت که افراد میتوانستند بدنشان را به آن تکیه دهند، و به مراقبان کمک میکرد افراد را از تخت بلند کنند و مثلا روی صندلی چرخدار یا توالت بنشانند.
دومی رباتی بود شبیه بچه فوک به نام «پارو». این ربات برای ایجاد واکنش در بیماران مبتلا به دمانس ساخته شده بود و با نوازش شدن، با صدا و حرکت واکنش نشان میداد.
سومین ربات، «پِپر» نام داشت؛ یک ربات کوچک انساننما با ظاهری دوستانه که میتوانست دستورالعمل بدهد، با حرکت دادن بازوهایش شیوه انجام تمرینها را نشان دهد و کلاسهای ورزشی را در خانه سالمندان هدایت کند.
دکتر رایت پیش از آغاز تحقیقش کمی تحت تاثیر تبلیغات قرار گرفته بود.
او میگوید: «انتظار داشتم رباتها به راحتی مورد استقبال مراقبان قرار گیرند، چون کارکنان بیش از حد تحت فشار بودند و کارشان بسیار زیاد بود. اما آنچه یافتم تقریبا برعکس بود.»
او دریافت که در واقع بزرگترین اتلاف وقت کارکنان خانههای سالمندان، تمیز کردن، شارژ کردن و از همه مهمتر رفع ایرادهای رباتها بود.
دکتر رایت میگوید: «بعد از چند هفته، کارکنان به این نتیجه رسیدند که رباتها دردسرشان بیشتر از فایدهشان است و کمتر و کمتر از آنها استفاده کردند، چون وقت کافی برای این کار نداشتند.»
«هاگ باید مدام جابهجا میشد تا از سر راه ساکنان کنار برود. پارو باعث ناراحتی یکی از ساکنان شد که بیش از اندازه به آن وابسته شده بود. و تمرینهای پپر را هم کسی نمیتوانست دنبال کند، چون قدش کوتاه بود و صدایش بیش از حد زیر بود.»
تیمهای سازنده این رباتها هرکدام پاسخهای خود را به پژوهش دکتر رایت داشتند.
سازندگان هاگ گفتند که از آن زمان طراحی آن را به صورتی اصلاح کردهاند تا جمعوجورتر و کاربرپسندتر شود. تاکانوری شیباتا، طراح پارو، گفت که این ربات بیش از ۲۰ سال است استفاده میشود و به آزمایشهایی اشاره کرد که «شواهد بالینی از اثرات درمانی آن» ارائه دادهاند. پپر نیز اکنون متعلق به شرکت دیگری است و نرمافزارش به طور گسترده بهروزرسانی شده است.
با این حال، پژوهش دکتر رایت بیفایده نبود.
ریچ واکر از شرکت شدو ربات معتقد است که نباید استفاده از رباتها در بخش مراقبت را کنار گذاشت، چون نسل بعدی آنها بسیار پیشرفتهتر خواهند بود.
از آزمایشگاه تا دنیای واقعی
پرامیندا کیلب سالی، استاد دانشگاه ناتینگهام، مصمم است این رباتها را در عمل کارآمد کند.
میگوید: «ما تلاش میکنیم این رباتها را از آزمایشگاه به دنیای واقعی بیاوریم.»
او شبکهای به نام ایمرجنس راهاندازی کرده تا میان سازندگان ربات، شرکتها و افرادی که قرار است از آنها استفاده کنند ارتباط برقرار کند و از خود سالمندان بپرسد دقیقا چه میخواهند.
پاسخها متفاوت است.
برخی خواهان رباتهایی با تعامل صوتی و ظاهری غیر تهدیدآمیز هستند. برخی دیگر «طراحی بامزه» را ترجیح میدهند. اما بسیاری از درخواستها به نیازهای عملی مربوط است، مثلا اینکه ربات بتواند با نیازهای متغیر فرد سازگار شود و خودش را تمیز و شارژ کند.
یکی از شرکتکنندگان گفت: «ما نمیخواهیم از ربات مراقبت کنیم، میخواهیم ربات از ما مراقبت کند.»
برخی شرکتها در بریتانیا نیز در حال آزمایش رباتها هستند.
شرکت مراقبت خانگی کِرمارک نیز در بریتانیا در حال آزمایش ربات کوچکی به نام «جینی» است که با فرمان صوتی کار میکند.
یکی از بیماران مبتلا به دمانس زودرس گفت از اینکه میتواند از جینی بخواهد آهنگهای گلن میلر را پخش کند لذت میبرد.
با این حال، به گفته مایکل فولکس، مدیر شرکت، واکنشها به این ربات متفاوت بوده است. بعضیها «جینی» را بسیار دوست داشتند و بعضی دیگر اصلا از آن خوششان نیامد.
اما فولکس تاکید میکند که هدف، جایگزینی انسانها نیست: «میخواهیم آیندهای بسازیم که مراقبان زمان بیشتری برای مراقبت واقعی داشته باشند.»
رباتها و مراقبان انسانی
دکتر رایت، پژوهشگری که برای مطالعه رباتها به ژاپن رفته بود، نگرانی خود را اینگونه بیان میکند: اگر رباتها فراگیر شوند، ممکن است شرایط برای مراقبان انسانی بدتر شود.
او میگوید: «تنها راهی که میتوان این مدل را از نظر اقتصادی توجیه کرد این است که حقوق مراقبان کاهش یابد و خانههای سالمندان بزرگتر و استانداردتر شوند تا رباتها راحتتر در آن کار کنند.»
«در نتیجه، تعداد رباتها افزایش مییابد و مراقبان انسانی با حداقل دستمزد صرفا وظیفه سرویسدهی به رباتها را خواهند داشت، که درست برعکس ایدهای است که میگوید رباتها وقت مراقبان را آزاد میکنند تا زمان بیشتری برای گفتگو و توجه به ساکنان داشته باشند.»
برخی کارشناسان دیگر خوشبینترند.
گوپال رامچرن، استاد هوش مصنوعی در دانشگاه ساوتهمپتون، میگوید: «با کمبود نیروی کاری که اکنون داریم، این صنعت قرار است رشد چشمگیری داشته باشد. تقاضا برای مراقبان انسانی با افزایش جمعیت سالمند بسیار بالا خواهد رفت.»
او که مدیرعامل شرکت «ریسپانسیبل ایآی» نیز هست، شرکتی که هدفش تضمین ایمنی و قابل اعتماد بودن سیستمهای هوش مصنوعی است به ربات انساننمای «اپتیموس» از شرکت ایلان ماسک اشاره میکند که سال گذشته در مراسم تسلا نوشیدنی سرو میکرد و با مردم تعامل داشت، و میگوید این نشان میدهد که رباتها در راهاند؛ چه بخواهیم چه نخواهیم.
او میافزاید: «ما سعی داریم آینده را پیشبینی کنیم، پیش از آنکه شرکتهای بزرگ فناوری بدون مشورت با ما این ابزارها را وارد زندگیمان کنند.»
به باور او، اکنون زمان تدوین مقررات درست برای اطمینان از آن است که رباتها در خدمت ما باشند، نه برعکس.
او میگوید: «باید برای آن آینده آماده شویم.»
انتهای پیام