حمایت معاونت علمی از توسعه زیرساختهای کوانتوم
به گزارش سیتنا، نشست خبری «دستاوردهای حوزه کوانتوم در سالی که گذشت و برنامههای این حوزه در سال آینده» با حضور عبدالحسن بهرامی، رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان و وحید جانثاری، سرپرست دبیری ستاد توسعه اقتصاد دانشبنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک، امروز در محل معاونت علمی برگزار شد. در این نشست، تازهترین پیشرفتها و برنامههای ملی ایران در حوزه کوانتوم تشریح شد.
بهرامی در این نشست به تغییرات ساختاری در مرکز راهبری ستادها اشاره کرد و گفت: از سال گذشته، ستادی با تجمیع ستادهای کوانتوم، لیزر و فوتونیک با ستاد هوش مصنوعی و رباتیک تشکیل شد. اما به دلیل اهمیت بالای این دو حوزه، در اواخر سال گذشته و با پیگیریهای شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاونت علمی، سند کوانتوم در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و در خردادماه سال جاری توسط ریاست جمهوری ابلاغ شد. وی افزود: همچنین سند علوم و توسعه فناوریهای هوش مصنوعی نیز در هیئت دولت تصویب و توسط معاون اول رئیسجمهور ابلاغ شد. بر این اساس، برنامهریزی ویژهای برای توسعه و کاربرد این دو حوزه در دستور کار قرار گرفت.
به گفته رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان، بر اساس ابلاغ سند، ستاد کوانتوم، لیزر و فوتونیک تشکیل شد و مسئولیت آن به وحید جانثاری، از متخصصان این حوزه، سپرده شد. همچنین ستاد علوم و فناوریهای هوش مصنوعی نیز شکل گرفت.
بهرامی با اشاره به اهمیت جهانی و ملی فناوری کوانتوم بیان کرد: سازمان یونسکو سال ۲۰۲۵ را سال کوانتوم معرفی کرده است که این موضوع، این حوزه را به کانون توجهات علمی و بینالمللی تبدیل کرده است. وی افزود: در ماده ۹۹ قانون برنامه هفتم توسعه، کوانتوم به عنوان یکی از شش حوزه فناوری اولویتدار کشور مورد تأکید قرار گرفته است. مسئولیت توسعه و ایجاد زیرساختهای این فناوری نیز به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری محول شده است.
رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان با اشاره به اقدامات انجامشده از سال گذشته تاکنون گفت: از اواسط سال گذشته، شش جلسه شورای راهبری علوم و فناوری کوانتوم به ریاست معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان برگزار شده است. دبیرخانه این شورا در معاونت علمی مستقر بوده و با تشکیل ستاد کوانتوم، فعالیتها بهطور منسجم ادامه یافته است.
وی مهمترین اقدام را همکاری با شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تدوین و تصویب سند ملی کوانتوم دانست و افزود: این سند به عنوان پایه و مبنای توسعه این فناوری در کشور محسوب میشود. این مقام مسئول تأکید کرد: در شورای راهبری تلاش شد تا تقسیمکار ملی میان دستگاههای اجرایی صورت گیرد تا هر وزارتخانه یا دستگاه مسئولیتهای خود را مشخص و نقشه راه ویژهای برای دستیابی به اهداف تعیینشده تدوین کند. این نقشههای راه پس از بررسی و تصویب در شورای راهبری کوانتوم اجرایی خواهند شد. در حوزه سیاستگذاری نیز پایههای مستحکمی برای گامهای بعدی برداشته شده است.
چالش نیروی انسانی و برنامههای توسعه
بهرامی با تأکید بر اهمیت نیروی انسانی در فناوریهای نوظهور گفت: حوزه کوانتوم یکی از فناوریهای تأثیرگذار و تحولآفرین است که کشور در زمینه نیروی انسانی آن با کمبود جدی مواجه است. در حوزه هوش مصنوعی، نیروی انسانی بیشتری نسبت به کوانتوم در اختیار داریم.
وی با اشاره به برنامهریزی ویژه برای توسعه سرمایه انسانی در این حوزه، خاطرنشان کرد: این برنامهها شامل اعطای پژوهانههای پژوهشی به اساتید، تدوین طرح درسهای ویژه، ایجاد کرسیهای دانشگاهی و تشکیل شبکهای از ظرفیتهای انسانی در دانشگاهها و مراکز علمی و پژوهشی است که با همکاری بنیاد ملی علم دنبال میشود.
این مقام مسئول، در زمینه زیرساخت، از تلاشهایی برای تبدیل ایده به محصول نهایی سخن گفت و اعلام کرد: بر اساس تصمیم شورای راهبری، سه آزمایشگاه آموزشی پیشرفته در حوزه کوانتوم، در دانشگاههای منتخب کشور ایجاد خواهد شد. در این طرح وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وظیفه معرفی دانشگاههای دارای ظرفیت بالا را بر عهده دارد و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز مسئول تأمین اعتبارات لازم است. گفتنی است، برنامهریزی برای راهاندازی آزمایشگاههای پژوهشی در سایر دانشگاههای توانمند نیز در دست اقدام است.
بهرامی با اشاره به محدودیت منابع، تاکید کرد: حمایتها معطوف به دانشگاهها و مراکز علمی دارای ظرفیت بالقوه خواهد بود. او همچنین به توسعه شرکتهای دانشبنیان به عنوان خروجی اصلی این روند اشاره کرد.
رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان در پایان سخنان خود تسهیلگری در این حوزه را از اولویتهای مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان دانست و گفت: هدف ما این است که جریان نوآوری و فناوری کوانتوم به بخشهای مختلف اقتصادی رسوخ کند و کاربردهای آن تاثیرگذار باشد.
موج جدید توسعه کوانتوم در ایران: دغدغه نیروی انسانی و راهاندازی سرفصلهای آموزشی جدید
وحید جانثاری، سرپرست دبیری ستاد توسعه اقتصاد دانشبنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک، در این نشست خبری به تشریح وضعیت کنونی فناوری کوانتوم در جهان و ایران پرداخت و از برنامههای جدید برای رفع چالشهای پیشرو خبر داد. به گفته وی، فناوری کوانتوم در کل دنیا در حال توسعه بوده و نیازمند تحقیق و توسعه گسترده است.
سرپرست دبیری ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک در توضیح ابعاد این فناوری گفت: فناوری کوانتومی سه شاخه اصلی شامل محاسبات کوانتومی، ارتباطات کوانتومی و حسگری دارد که هر کدام مسیر توسعه خاص خود را دنبال میکنند.
وی با اشاره به دیگر چالشهای جهانی این حوزه گفت: کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه کوانتوم، دغدغهای است که کل دنیا با آن مواجه هستند. در ایران نیز این دغدغه دلایل متعددی، از جمله کمتر شناختهشده بودن حوزه کوانتوم در میان متخصصان مهندسی، مهاجرت، عدم وجود زیرساختها این فناوری وجود دارد.
سرپرست دبیری ستاد توسعه اقتصاد دانشبنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک تاکید کرد: ایجاد زیرساختهای لازم در این زمینه، نقش بسزایی در ماندگاری متخصصان خواهد داشت و به حفظ سرمایههای انسانی کمک شایانی میکند.
۱۶ سرفصل جدید کوانتوم در راه دانشگاهها
جانثاری در راستای رفع دغدغه نیروی انسانی و ترویج دانش کوانتوم، گفت: معاونت علمی با همکاری بنیاد ملی علم، فراخوانی برای تدریس علوم و فناوری کوانتوم اعلام کرد که با استقبال خوبی از سوی اساتید مواجه شد. پس از ارزیابی دقیق پیشنهادها بر اساس معیارهایی چون تخصص اساتید، سابقه تدریس، نوآوری و کیفیت سرفصلها، ۱۶ پیشنهاد به تصویب نهایی رسید. این ۱۶ عنوان درسی قرار است از مهرماه ۱۴۰۴ در ۱۲ دانشگاه کشور تدریس شوند.
او این اقدام را گامی مهم در جهت تکمیل نیازهای آموزشی حوزه کوانتوم دانست و بیان کرد: به بیان دیگر، یک پکیج کامل از همه نیازهایی که برای یادگیری کوانتوم وجود دارد، در حال شکلگیری است. این که بتوانیم این موضوع را در سطح کشور توسعه دهیم، اتفاق بسیار مهمی است.
جاننثاری به میزان سرمایهگذاریهای جهانی اشاره کرد و گفت: در سطح جهان دولتها مبالغ چند ده میلیارد دلاری در این حوزه اختصاص دادهاند و بخش خصوصی نیز سرمایهگذاریهای گستردهای انجام داده است و با توجه به محدودیت منابع، سیاست ستاد تمرکز حمایتها بر دانشگاهها و مراکز پژوهشی است که توانایی تبدیل پژوهش به محصول را دارند.
به گفته این مقام مسئول، معاونت علمی از ابتدای سال جاری، حمایت از توسعه سه مرکز کوانتومی و چهار آزمایشگاه پژوهشی را آغاز کرده است. همچنین در ادامه این تلاشها، تجهیز چندین آزمایشگاه پژوهشی در دانشگاههای مختلف، تا پایان سال در دستور کار این معاونت قرار دارد.
ترویج علم کوانتوم با مصاحبههای تخصصی
سرپرست دبیری ستاد کوانتوم در پایان به تلاشهای دیگر معاونت علمی برای ترویج علم کوانتوم اشاره کرد و گفت: تلاش دیگری نیز در دست اقدام است تا علم کوانتوم را رواج دهیم. در همین راستا، مصاحبههایی با متخصصان این حوزه انجام شده که به زودی منتشر خواهد شد.
انتهای پیام